Tisophon and its capital developments and cultural confrontation with Roman civilization Dr. Mohamma

1. Tisophon and its capital developments and cultural confrontation with Roman civilization
2. The first part

2. From: Dr. Mohammad Khaleghi Moghadam- urban sociologist
4. The city of Tisophon was the capital of Iran during the Sasanian period for 440 years, but before that historical period, it was also the capital of the Parthian or Seleucid state for a period of more than seven hundred and eighty years, and was considered the capital of Iran or a large part of Asia. There is no city in Iran that has been the capital for 780 years. There is nothing like it in the history of different countries of the world, and it is 1100 years old, including the Achaemenid period, but unfortunately, today, except for a little knowledge of Ivan Kasri, we do not have any other information about this important Iranian city, or during the past centuries of our society. (Neither Iranians, nor European researchers, nor Iranian city planners) and none of them have acted on the urban recognition or urban planning of this important Iranian city. And therefore, knowing it is useful for every Iranian.
5. According to historical sources and according to the book Marat al-Baldan, Tisophon was another name of the seven cities "Mada'an" and in addition it was considered as "the greatest Mada'an of the seven in the world" and also the book of Maaser al-Muluk also on page 24 of this collection of cities and as "Mada'an of the Seven" Or the seven cities have been named, and when the Arabs opened it and called it Mada'in (the plural form of Medinas), and because in Arabic they also called the city "Madinah", and only "Amal Qara" is mentioned in the Qur'an, and for this reason And the sum of these seven connected cities in Mesopotamia, which was the capital of the Iranians, was called "Mada'an". or by quoting page 30 of the book "History of Prophets and Kings"617 and 649 of the book "Tarikh Balami" and called it [to Ardashir] or "Tarikh Benakti" also Wiki mentioned these seven cities on pages 277, 275 and 15 of his own book, and the city of "Chaldania or Old Babylon" which is one of the It was the "seven neighborhoods of Tisophon". which was left from the ancient Babylonian and Chaldean civilizations, and later became a part of Iranian cities during the Achaemenid period, and in addition, on pages 274 and 273 or other pages of "Tarikh Benakti" or in dozens of other historical sources, the city "Great Rumia" or "Great Rumia" or Western Rumia, etc., is called Tisophon, which was built during the Sassanid era to house Roman craftsmen in Tisophon, and after the conquest of ancient Babylon by Alexander, or during the rule of his successors, who were called Seleucids. and a neighborhood called "Selukia" The city of Rumiya was built instead of the old city of the Seleucids. Also, in the Parthian state and the region of Seleucia, it remained and its only inhabitants all became Iranians, or in the region of Seleucia, Tisophon and Iranian soldiers replaced the Greek soldiers, and they lived in the region of Tisophon for 350 years.
6. I should also mention that the greatness of the city of Mada'an increased during the reign of the Sassanids in 440 AD, when Ardeshir Babakan and the foundations of the city [to Ardashir or Bahrsir in present-day Iraq] were laid in Mada'an, or Sassanid Shapur, and his son also built palaces in That city was built and added, and in addition, Tabari's history also mentions this city of Madain in its own pages, or Ibn Balkhi's Farsnameh also refers to "Medina of Shapur in Tisophon" on pages 71 and 72. Other Sassanid kings added to its urban areas. Or they expanded the size of the city of Taiswan or Taisfun. Also, according to p.... the book Merat al-Buldan, Vanoushirvan built a small palace in the city of Tisfon, the ruins of which still exist in this city, and after the opening of this city by the Arabs and the book Fatuh al-Buldan or the book al-Futuh Ibn Atham Kofi also gives a brief description of the urban structure of this capital of Iran, which today is 23 kilometers from Baghdad, or according to p. 151 of the book "Hudud al-Alam", it used to be a great city and now it is in ruins, but later, according to V. Abadani took it to Baghdad and probably based on historical sources and during the construction of the city of Baghdad, they used the building materials of the Tisophon neighborhoods in the construction of Baghdad, which Mansour Abbasi had ordered to use the bricks and construction materials of the city of Tisophon and the phenomenon of the construction of the city. Baghdad or to be used in the construction of its palaces, and in the later periods of history, Iranian historians have always been interested in how it was a city, but they did not know what its urban components were like! In addition, today they have built a shrine in Tisophon for "Salman the Persian", which was The Arabs and the ruler of Tisphon for a while, Salman the Persian, who had gone from Iran to the Arabs and had taught the Arabs the use of trenches in war or the use of catapults in the "conquest of Taif" and also in the war between the Ottomans and the British, i.e. in the "Battle of Mada'an " "The British and a hard defeat of The Ottomans ate "Tisphon" near this city, which is mentioned in the book of Mesopotamia during the First World War, but still none of the European or Iranian historians know Tisphon and they have a wrong archeological idea of ​​"Old Babylon" which is 11 centuries and a part of the city of Tisphon It had happened, so in European universities, they have written imaginary books in "ancient Babylon" of Iraq, which was one of the 7 cities of "The Great Tisophon" for centuries, so my research about Tisophon is like this, and it is only based on hundreds of sources and historical sources, and it is about 200 pages. It is possible that I have tried to introduce the "urban structure" or the old neighborhoods of Tisophon, or the bridges, or the urban components, or the ethnic developments, or the "components of urban planning" and the necessary historical developments of this great Iranian city. I will introduce it on historical documents or write it in 4 separate chapters, which hopefully will be published one day, but here I will mention a summary of it in the form of a brief article:Or they are secretly happy! Or they are happy inside! The reservoir of the 1100-year-old great library of Tisphon was also burnt and its effects on the culture and art and the administrative system or the way of land ownership specific to Asian societies were destroyed! On the contrary, it caused the world culture and the only culture and civilization of the city of Rome to be raised! Or the military or artistic or administrative culture of ancient Rome should be mentioned! Or will it show itself as the center of civilization for the inhabitants of the five continents of the world, and the contemporary industrial society is the same as the Asians, and they only want this, and the Roman city, whose soldiers had a fierce conflict with the city of Tisophon during the 8 centuries, and in this regard, only several times, they have brought the city of Tisophon to the territory of Tisophon. They were and once in the period of "Blash III" and they had set fire to Tisophon and now they are happy with this kind of arson of Tisophon and by the Arabs, whose historical identity documents have been lost! They were called and in addition to Cyrus, and for the administration of the Babylon fortress at that time, whose fortress was smaller than the next great Tisophon's fortress and included seven large neighborhoods, and therefore a type of Iranian "fortress" called "Arg Pet" or "Arg Bad" in the conquered city of Babylon In addition to this, the assignment of Koresh and another type of luxurious mansion in the neighborhood of Babol as the location of the "Iranian camp" and the appointment of two Iranian officers to deliver the Babylon camp and his government orders from afar and to the inhabitants of Babylon, which became the basis of the local districts of the cities under the rule of Persepolis, or vice versa. Bring the people of Babylon to him! or deliver it to the kings of Persepolis! Therefore, from that era to the present era of Asia, the core of the "Ministry of Cutting and Posting" Asian societies" was poured by him at the same time and not by the Arabs or Europeans, or through the mechanism of this type of Babylon printing press and "culturally born" in the global administrative system"

Enter the past and enter the soil of Great Iran or enter their Asian livelihood, which was the special administrative culture of Iranians and was the guardian of that system for 8 centuries! And it was in this direction that the Parthian leaders used to spend the spring in "Shahr Ray" or in the large and fertile plain of Varamin and Karaj for a period of time, which they called the city of "Arshkiyeh"!

1. Tisophon and its capital developments and cultural confrontation with Roman civilization
2. Part II
3. From: Dr. Mohammad Khaleghi Moghadam- urban sociologist

1. Is it due to the civilization of the Arabs of Morocco and Libya, but other Asian nations did not have this type of administrative system or monetary system! And while the historical and documented documents do not accept this kind of claim of the Arab civilization of Egypt, Damascus, Baghdad, and Morocco! And while this kind of cultural concepts forced me to bring them in, and centuries before the appearance of this type of contemporary Arabic writers, it existed only in the Asiatic Tisophon, and in addition to the Parthians and Dharams. Their own historical period and this type of "subsistence administrative systems" or "special administrative urban development" It is either the book of Ahsan al-Taqasim of Maqdisi, and this is a kind of imitation of the culture of city-building, or the administrative divisions and customs of its own era. They do not mention the type of Asian urban civilization, what ethnic group are they? Or which type of human race is the result of creation? Or which human government is the result of the cultural system? In which city of Tisophon, or in Damascus, Cairo, and Rabat, Morocco, has it matured? Even such a system of Tisophon's city-building, or the divisions of urban, administrative, and military areas, and its expertise, did not exist in the "civilization of the ancient Roman city"? Or that type of complex urban and military architecture system is necessary It did not have or was not known in European cities, and for this reason it was defective and was attacked by the barbaric "Visigoth" or "Ostrogoth" and Vandal tribes. And the Germanic and Frankish people were placed in Europe, so their ancient Roman Empire civilization collapsed soon! which was the rival of the city of Tisophon or through the conquest of the city of Rome by the European barbarian peoples and quickly collapsed that authors such as Gibbon or "Don Nardo" and writing the book "Causes of the Greatness and Decline of the Ancient Roman Civilization" try to understand the philosophy of the collapse of the "Roman Civilization" Western universities and introduce them to their students, but the Parthians chose another city-building method in the construction of the capital of Tisphon and protected the city, or they knew well the decline and collapse of their own capital, or how to preserve the center of Asian agricultural civilization and "administrative civilization". Tisophon but the later Europeans and Romans, such as Alexander's period, did not know only simple war with Asian cities, but rather they used complex military and political methods and attacked the land of Asa and even took over the income of Asian villages and cities, but with urban planning measures and management And the forced military of Parthians and Sassanids would be neutralized! Either the great Parthian city of Tisophon was neutralized with correspondence measures and in communication with the leaders of small Asian cities, or it was neutralized in the optimal management method of small Asian cities, or it was neutralized for about 500 years when the Romans made frequent attacks and they also in The edge of the Euphrates border was repelled, and in history there is rarely a country whose capital is on the edge of the enemy's border! Asia does not exist and has disappeared, but it exists in the books of European historians and they are mentioned that they did not burn the documents of their own historical books in the library of the rival city of Rome, or like the historical books of the library of Tisophon. Therefore, most of them have remained and are cited by contemporary historians. For example, in Europe, there are names of hundreds of European historians who were historical reporters in the Parthian and Sassanid eras, but in our society, they are the names of Asian historians or in the era of the 440-year conflict between the two cities "Tysphon and Rome". "Still not there! He reports Rome, or he reports the conflict in the villages, or outside the Tisophon fortress, or he mentions it in his historical book! For example, he has documented the way Julianus the Roman campaigned to the city of Tisophon during the Shahpur II period, or in his book. In addition, about 20 other Roman historians have also mentioned the types of campaigns of the Roman army to the city of Tisophon or have mentioned them in their historical documentary reports! Or are the names of European historians, Vionians, and Armenians still available in the libraries of European universities, and for example, one of the Roman historians has mentioned that the Roman Ulyanos attacked Tisophon and looted and took all Tisophon's treasures! We have nothing and we only claim that we are the most literate Asian nations, but the rest of the nations are not Asian or are not as Iranian as us! They don't have historical books or historical authors like us! And while in the library of our own Tehran University, it is not the case that he gives a "historical doctorate" today, or in his other faculty, he gives a doctorate in urban planning and urbanism of Asian cities! Either it is not in the national library or in the library of our parliament! Or there is still no Iranian historian of the past and there is no such thing as Herdot, Plutarch, Pliny or Musa Khorni, who mentioned the history of the forced political and economic civilization of our own Asia 5000 years ago. Or let them know the documents! Or mentioned in his book! Even the historical books after our Islam have such a situation! If it wasn't for the burning of the library of Tisophon, our historiographical method would have been different, and the scholastic assumption that he is a Greek historian and has mentioned something about the historical events of the Sassanids, which is trustworthy, or he mentions and writes that "materials The said history is obtained from the "government repositories and the annals of the library of the Sassanid capital Tetisphon, or it reflects it, or "Efrat" is a Syrian historian who also mentions the situation of the Christians of Iran or Tisophon, and is the only government material of the Iranians of the Sassanid era, which in There are no Arab history books after the advent of Islam! Either there is no such kind of trustworthy method or mention of historical material, or there is no such thing about the past of Asia! All of this has caused us to not understand the past situation of Tisophon! Or we do not know the situation of events after Islam or the causes of the cultural decay of Tisophon! And this is what "Gibbon" "Via Don Nardo" It existed, but it was terminated by some Asian tribes and its civilization was terminated, so even the Arabs who conquered this great Asian capital still do not know what is the philosophy behind the fall of Tisophon? Or after taking the valuables from the houses or after the confiscation of its properties, buildings, shops and houses in the year 145 AH and they refused to live in the big and grand houses of this great Asian city? Or did the administrative courts not humiliate it again and again or were they not ready to accept it as a medium city along with other cities under their control? Or at least keep it as a small city in current Iraq? Or at least they didn't rebuild the city again? Or they didn't do it for their new Arab government! or at least as an "agricultural village" They didn't get the middle of Iraq and in this way keep the good urban facilities left over from the previous fallen regimes for their own government? Rather, because of this type of their own wrong policies and being ready for the civilization of 1100 Tisphon to die or all the material and cultural investments forced Will the past disappear forever? Or will it be forced to destroy the historical capital at the expense of other Asian nations? which Gustavo Ben calls it "Arab model civilization"! And what the Assyrian government and the city of Babylon had not done before it, or in the collapse of the technical and material civilization of the former cities of Sumer, Babylon, and Elam, in Mesopotamia, or in the Middle East, but the civilization that arose from the Sham civilization did it, or with historical achievements. And the advanced architecture of Tisophon was carried out, which was all due to the political, cultural and religious discretion of the rulers of Damascus and Arab Beirut, that Tisophon remained uninhabited for about 145 years and turned into a garbage dump? And all the houses, shops, administrative buildings, government palaces, etc. Has it disappeared, or after the looting of all its furniture, and this time, it will remain in a state of disrepair, or it will remain uninhabited! And what the Visigoth, Ostrogoth, or Vandal barbaric tribes of Europe did not do with the city of Rome, or the Huns who dominated the Romanian country of Europe did not do it with the ancient Roman urban civilization! But due to the administrative policy and culture of the aforementioned caliphs, it was like this, and with the policy of the Umayyad caliphs, this time the great city of Tisophon became empty of people, or they suggested that a Kufa be built instead, or that it be built with mud houses and no administrative system! Or a city without urban defense and instead of the complex historical Tisphon! But contrary to their vision, Kufa's urban development didn't stay or take off! And later on, it was removed from the scene of Iraqi cities! So, did the Arab leaders prefer culturally or did they prefer religiously that Tisophon be disarmed, or remain without a government, without an army and empty of population, or this time as a large uninhabited city and come to be forgotten? Or did they even prefer to avoid settling the families of military Arabs in the empty houses of Tisphon? Or is there no one left in the mansions of the seven neighborhoods of Tisophon, or do they prevent the Arabs from changing their behavior with the said action, or lest the Arabs lose their military power with the said action, or the opening of the Arab country?! Or by getting used to permanent residence in Tisophon and changing their behavior, or because of having a permanent administrative and agricultural job, or a succession in the same Tisophon, and lest the spirit of the country be weakened and removed? It remained from the population, so during their rule or about 145 years, only weeds grow in the courtyards of Tisphon and its houses, and it was not even used for agriculture, or even the lands of that city, with its large size, are not suitable for useful agriculture, and the villages are not useful for farming. Let Mesopotamia's agriculture be planted and harvested to become "productive of agricultural civilization"! Or after its fall, it only had the property of growing weeds! Or, in the middle of the big valley and the rich agriculture of Tigris and Euphrates, he had preserved the world for himself, which used to have a unique civilization and human production civilization! In addition, even in the alleys and passages of Tisophon, there was such a situation, and only weeds grow in the area of ​​7 large neighborhoods of Tisophon, conquered by Arabs! And finally, with the fall of the Sassanid civilization, the world became a single city and an uninhabited civilization! And with this type of wrong cultural policies of the Arabs of Damascus and Baghdad, and the only cultural and civil history of the past, Tisophon, will be forgotten! Even the previous caliphs were willing to have this type of cultural policy, and for this reason, they thought that the construction of two garrison cities, Kufa and Basra, is better. The task of Tysphon Oz will disappear! But a century and a half later, the same mud and clay city of Kufa did not stand up! Or a city like Basra became less prosperous, or it didn't stand up for two centuries with its straw and wicker houses, and what's more! There was also an uprising of Zangians and African slaves who were brought by the Arabs from Africa to plant dates in the groves of Basra! In addition, according to the author of Fatuh al-Badaan, in the first two centuries, the mat houses of Basra and many houses were frequently burned, or during the first two centuries, they became Islamic! Therefore, they could not replace the civil, urban or commercial system of Tisphon! They insisted on that type of urban policy in vain! But the urban policy of the Umayyads did not work either, nor did the policy governing the city of Baghdad work, and besides, considering the treatment of the Arabs in the two cities of Kufa and Basra and Hazrat Ali, they were aware or had observed that issue well, and how the Arabs of Basra and Kufa or during the three What did they do in the Battle of Jamal, Safin and Harwan with Hazrat Ali? Or what did they do in the Battle of Jamal near Basra with Imam Ali? Or in the Battle of Safin and Naharwan around the Euphrates, how did they betray their elected government! Or how did they end the 5-year rule of Imam Ali in Kufa with this kind of five-year civil wars, and how did they end the 5-year rule of Imam Ali in Kufa, and a Kufa was built by Umar, and Hazrat Ali had come from Madinah to the city of Kufa, and 19 years had passed since the life of Imam Ali. In the year 35 AH, he came out of Madinah to establish an Islamic government in Kufa! But it was the other way around, and only in Ramadan of the year 40 AH, he was killed in the Islamic mosque of Kufa by the Khawarij of Kufa! Or his son, Imam Hassan, and for the same political reasons, he recommended the government of Kufa. leave it and return to Medina again! In addition, his other son named Imam Hossein, who was invited by the fake letters of the Arabs of Kufa, but was killed by the Euphrates and his family by the Arabs of Kufa, or he was killed in 61 AH! And then the same people of Kufa, this time, became supporters of Abdullah bin Zubair and gave him the leadership of Kufa, and then he didn't last either! Therefore, the Umayyad family, because of the whims and fancies of the people of Kufa in the years 73 to 90 AH, preferred that Kufa and Basra be removed! And in this way, they resorted to Jajaj bin Yusuf Thaqafi and their representative in Iraq, or they ordered him to build " Is Wasit city "in the Iraqi region, or did they create the new Wasit city of Altasis and replace the three troublesome cities of Kufa, Basra, and Tisfon?" In addition, only the Arabs put Khorasan under the rule of Hajjaj or put it under the governorship of Wasit city in Iraq! And with these administrative methods, the root of these three important and historical cities of Mesopotamia will be uprooted! In addition, with these kinds of wrong policies, the urban body of Tisophon was torn down before Islam, or the urban body of Kufa and Basra was also torn down after Islam, and the lives of both Iraqi cities were destroyed or forgotten under their rule! The construction of the new city of Baghdad should be completely destroyed, so in 145 AH he decided to build Baghdad and followed the policy of removing both cities of Kufa and Tisophon, because he, like the Umayyads, felt great fear of the three cities of Kufa, Damascus and Tisophon, and for this reason in 145 Hijri tried to remove the small settlement "Baghabad" near Tisophon and the city of Baghdad and Kufa by transforming it, and the memory of the urban revival of Tisophon was removed! Empty of people have also been torn down and this time they will be used in the construction of palaces in Baghdad! And the memory of these "three annoying cities" will be removed! Or with the said mechanism, this time, the future political conflicts of those three cities will disappear! And for this reason, Mansour Abbasi decided and the rest of the Abbasid caliphs completed his decision, that after 145 years, it was decided that the physical body of Tisophon should be removed from the territory of Iraq, or even the bricks and building materials of Tisophon should be removed and used in the construction of the city of Baghdad and Samarra. It should be taken! Or the bricks of the mansions of the 7 large and non-residential neighborhoods of Tisfon should be torn down and used in the construction of palaces in Baghdad! According to various historical sources, they faced the opposition of the Iranian family of Bramke, who held the position of minister, but they did not pay attention to their warnings, and this time they dismissed Bramke! Later, the position of the powerful Iranian peoples and the acceptance of the thesis of the Abbasid caliphs, and such a position regarding the city of Tisophon, they found that in this way the historical memory of the city of Tisophon will be forgotten! Therefore, the same Iranian leaders of the mentioned governments who later dominated the city of Baghdad, such as the Iranian leaders of Abu Dand, who took Baghdad, or the leaders of the Seljuks, or the leaders of the Qaraqian, or even the leaders of the Ottomans who ruled the city of Baghdad, had this kind of thinking. They did not like the revival of the greatness of the city of Tisophon or they did not agree with the revival of the memory of the history and civilization system of Tisophon! So they acted with their own politics and caused the urban life of Tisophon and Kufa in Mesopotamia to never return or to disappear forever in the soil of Iraq and Mesopotamia! Or even Al Boyeh, who claimed to be an Iranian government or against the Bani Abbas and Baghdadi government! But they never tried to revive the cities of Kufa and Tisophon, so that at least Kufa would be revived, which was the seat of Hazrat Ali's rule, while they claimed to follow him! And only with the revival of Hazrat Ali's tomb outside the city of Kufa and The universities of Beirut, Iraq, and Egypt should be removed! Even from the point of view of the colonized authors of the University of Tehran or Tabriz, the history of the civilization of Tisophon and the urban planning courses of the Faculty of Architecture and Urban Planning of the University of Tehran should also be forgotten! And they should only get used to the opinions of people like Gustaluben, who is the author of the book "Civilization of Islam and Arabs", or rely on the documents of people like Lestrange, Richard Fry and George Zidan, who only introduce Arabs as the founders of Asian culture, or the authors of the Arabic language of the American University of Beirut. which only fuel the ethnicism of the Arabs! Except for the Parthians and the Sassanians, history has not written anything about the peoples living in Mesopotamia, but many western historians, anthropologists, administrative writers, or western architects have other interpretations, or they have a one-sided scientific approach to the manifestations of the ancient culture and civilization of the city of Tisophon. They refer to the history of "civilization of the city of Rome" and in such a way that today they do not even consider the architecture or the senate system of the city of Washington and the result of the American Indian civilization, but rather the evolution of the architecture of the Roman city of Italy, which was carried out by European immigrants from the territory of Europe to the territory of the former American Indians. Cultural transfer is given! In addition, the civilization of the ancient Roman Empire of Europe did not know the way and the result of the national civilization of France or Germany, nor do they know the result of the civilization of Austria or England, but rather they are all the result of "the cultural sphere influenced by the rich civilization of the city of Rome". which they created in the following periods, until the Arabs invaded Tisophon in 636 AD (equivalent to 14 Hijri) or a few years after the death of the Prophet, and in addition, due to the 8-year political power vacuum that existed in Tisophon, the Arabs of Yemen and Arabia also entered Mesopotamia. And this time they put an end to the 1100-year-old civilization of Tisophon and Mesopotamia, but before that era, there were only a few thousand Arabs and the inhabitants of Mesopotamia, and they were few, and about 5000 were Lakhmi Yemeni Arabs, who were surprised in the Arab-Iranian garrison and the agents of the war with the Romans, and at times Let the war enter the field and benefit the Sassanids! Also, before the era of the kings of Seleucus and Alexander and about 208 years, the Achaemenid governors or Iranian soldiers ruled the Tisophon neighborhood or they managed the "Babylon Tisophon neighborhood" or the construction or urban design of it and the "Treasury of their Achaemenid State".

تیسفون و تحولات پایتختی آن ومقابله فرهنگی با تمدن شهرروم بخش اول دکتر محمد خالقی مقدم-

1. تیسفون و تحولات پایتختی آن ومقابله فرهنگی با تمدن شهرروم
2. بخش اول

2. از : دکتر محمد خالقی مقدم- جامعه شناس شهری
3. شهر تیسفون در دوره ساسانی بمدت 440 سال پایتخت کشور ایران بود ولی قبل از آن دوره تاریخی هم و مدتی پایتخت دولت اشکانی ها ویا سلوکیه بود و جمعاً بمدت بیش از هفتصدوهشتاد سال، و پایتخت ایران ویا بخش بزرگی از خاک آسیا بشمار می رفت و در سطح ایران هم هیچ شهری وجود ندارد که بمدت 780 سال پایتخت شده باشد. و یا در تاریخ کشورهای مختلف جهان هم ونظیر آن وجود ندارد وبا احتساب دوره هخامنشی عمر 1100ساله دارد ولی متأسفانه ما امروزه وبجز از شناخت اندکی از ایوان کسری ، ومعلومات دیگری در مورد این شهر مهم ایرانی نداریم و یا در طول قرون گذشته جامعه مان، نداریم (ونه ایرانی ها و نه محققان اروپایی ها ونه شهر سازان ایرانی )و هیچکدام بر روی شناخت شهری و یا شهر سازی این شهر مهم ایرانی اقدام نکرده اند. و لذاامروزه شناخت آن وبر هر ایرانی، مفید است.
4. وازنظر منابع تاریخی وبه نقل کتاب مرآت البلدان، تیسفون عنوان دیگر هفت شهر "مدائن"بود و بعلاوه از "معظم ترین مدائن سبعه جهان" بشمار می رفت و همچنین کتاب مأثر الملوک نیز ودر ص 24 خود واز این مجموعه شهرها وبه عنوان "مدائن سبعه" ویا شهرهای هفتگانه نام برده است و زمانی هم که اعراب که آنرا گشودند وآنرا مداین (صیغه جمع مدینه ها )، نامیدند وچونکه در زبان عربی آنان هم وشهر را "مدینه" می نامیدند ، ومکه در قران تنها "امالقرا "ذکر شده وبهمین دلیل و جمع این هفت شهر بهم پیوسته بین النهرین را هم که پایتخت ایرانیان بود و"مدائن "خواندند. و یا به نقل ص 30 کتاب "تاریخ پیامبران و شاهان "حمزه اصفهانی وشهر کردوینداد ،یکی از این هفت شهر مدائن بود و نیز هنگامی که در سال 226 میلادی واردشیر بابکان وآنرا از چنگال دولت اشکانی بیرون آورد، وشهر جدیدی بر جمع مدینه های قدیمی آن افزود که به نقل ص 616 – 617 و 649 کتاب "تاریخ بلعمی "وآنرا [به اردشیر ] نامیدند و یا "تاریخ بناکتی" هم ویکی از این شهرهای هفتگانه را ودر صفحات 277 و 275 و 15 کتاب خودش ، وشهر "کلدانیه یا بابل قدیم "ذکر کرده است که یکی از "هفت محله تیسفون " بود . که از دوران بابل قدیم و تمدن کلده باقی مانده بود وبعدا در دوره هخامنشی ها وجزوی از شهر های ایرانی شده بود و بعلاوه در صفحات 274 و 273 و یا دیگر صفحات "تاریخ بناکتی" هم و یا در ده ها منابع تاریخی دیگر هم واز شهر "رومیه عظمی "یا "رومیه کبری "و یا رومیه غربی و غیره تیسفون یاد می شود که در دوره ساسانی ها وبرای اسکان صنعتگران رومی در تیسفون ساخته شده بود وبعلاوه بعد از تسخیر بابل قدیم وتوسط اسکندرهم و یا در حکومت اعقاب وی که سلوکیان نامیده می شدند و محله ای بنام "سلوکیه" در تیسفون قبل از دوره اشکانی هاساخته بودند و بعداو در دوره ساسانی ها وبخشی از شهر رومیه را وبجای شهر قدیمی سلوکیان ساخته بودند. وهمچنین در ، دولت اشکانی ومحلیه سلوکیه باقی ماند وتنها سکنان ان همگی ایرانی شدند ویا در محله سلوکیه تیسفون وسربازان ایرانی وجایگزین سربازان یونانی شدند ودرآن محله تیسفون وبه مدت 350 سال سکونت کردند
5. وهمچنین باید ذکر بکنم که عظمت شهر مدائن و در دوره حکومت 440ساسانی ها زیاد تر شد که اردشیر بابکان وپایه های شهر سازی [به اردشیر و یا بهرسیر کنونی عراق ] را ودر "مدائن "پایه گذاری کرد و یا شاپور ساسانی ، وپسرش هم وکاخهایی در آن شهر ساخت وافزود و بعلاوه تاریخ طبری هم ودر صفحات خودش وبه این شهر مداین اشاره کرده است و یا فارسنامه ابن بلخی هم ودر صفحات 71 و 72 خودش به "مدینه شاپور در تیسفون "اشاره می کند و بعلاوه شاهان دیگر ساسانی هم وهرکدام به محلات شهری آن افزودند. و یا وسعت شهر طیسوان ویا طیسفون را گسترش دادند. ونیز به نقل ص ..... کتاب مرآت البلدان، وانوشیروان ایوان کسری را ودر شهر تیسفون بنا نهاد که هنوز بقایای خرابه های آن ودر این شهر وجود دارد و بعد از گشودن این شهر وتوسط اعراب وکتاب فتوح البلدان و یا کتاب الفتوح ابن اعثم کوفی نیز وشرح مختصری از چگونگی ساختار شهری این پایتخت ایران را بدست می دهد که امروزه در 23 کیلومتری بغداد است و یا به نقل ص 151 کتاب "حدود العالم"،هم قبلاًشهر بزرگی بوده واکنون ویرانه است ولی بعداً به نقل وی آبادانی آن را به بغداد بردند و احتمالاً براساس منابع تاریخی ودر زمان ساخت و ساز شهر بغداد واز مصالح ساختمانی محلات تیسفون ودر ساخت بغداد استفاده کرده اند که منصور عباسی دستور داده بودو تا از آجرها و مصالح ساختمانی شهر تیسفون ودر پدیده ساخت و ساز شهر بغداد ویا در ساخت کاخهای آن استفاده بشود و نیز در ادوار بعدی تاریخ هم وهمیشه مورد توجه تاریخ نویسان ایرانی بودهکه چگونه شهری بوده ولی چگونگی اجزای شهری آنرا نمی دانستند !وبعلاوه امروزه هم وتنها مرقدی در تیسفون وبرای "سلمان فارسی "ساخته اند که از سوی اعراب ومدتی حاکم تیسفون کرده بودند وسلمان فارسی که از ایران به میان اعراب رفته بودواستفاده از خندق در جنگ ویا استفاده از منجنیق را ودر "فتح طائف "به اعراب یاد داده بود وهمچنین در جنگ عثمانی و انگلیسی ها،هم و یعنی در "نبرد مدائن،" وانگلیسی ها وشکست سختی از عثمانی ها و در نزدیکی این شهر "تیسفون "خوردند که در کتاب بین النهرین در جنگ جهانی اول ذکر شده است ولی هنوز هیچکدام از مورخین اروپایی ویا ایرانی وتیسفون را نمی شناسند وتصور باستانشاسی غلطی "بابل قدیم "دارند که 11 قرن وجزوی از شهر تیسفون شده بود ولذا در دانشگاههای اروپا کتابهای موهومی در "بابل باستانی" عراق نوشته اند که قرنها یکی از 7 شهر "تیسفون بزرگ "شده بود ولذا پژوهش اینجانب در مورد تیسفون چنین است وتنها با تکیه بر صدها منبع و مآخذ تاریخی است ودر حدود 200 صفحه می باشد وسعی کرده ام که چگونگی "ساختار شهری" و یا محلات قدیمی تیسفون را معرفی بکنم و یا پلها و یا اجزای شهری ویا تحولات قومی و یا "اجزای شهرسازی "وتحولات تاریخی لازم این شهر معظم ایرانی رابشناسانم ویا از روی مستندات تاریخی معرفی کرده ویا در 4 فصل جداگانه وتدوین بنمایم که امید است وروزی به چاپ برسدولی در اینجا وخلاصه ای از آنرا وبصورت یک مقاله مختصر ذکر می کنم :ومقاله شهر تیسفون ااینجانب ز آن جمله است وذکر می کنم که از دوره اشکانیان وتا دوره یزد گرد سوم و 7 محله قدیمی ایرانی نشین داشت که بخاطر تعدد محلات شهری اش واعراب نام شهر تیسفون را وتنها با واژه مداین (ویا شهر 7 مدینه ) نامگذاری کرده بودند که شامل شهر های قدیمی "بهر سیر" ویا "شهر کوثی" ویا شهر "ساباط "و"بلاش اباد وسلوکیه وغیره بود که همگی در درون حصار تیسفون بودند وبعلاوه شهر سلطنتی "اسبانبر" ویا "کرد بنداد "هم بود ونیز محله شهری "دارالرومیه " تیسفون هم که قبلا متعلق به اسیران حرفه مند روم بیزانس بود ودر داخل حصار تیسفون ساخته شده بود وهمان محله دارالرومیه تیسفون را هم وانوشیروان وبه روش محله های ویا کوچه ها ویا بل شیوه عمارت سازی انظاکیه روم بیزانس ساخته بود که صنتعگران حرفه ای رومی واحساس غریبی در تیسفون ایرانی نکنند ولذا در شهر سازی آن وسنگهای مرمر ویا رخام ویا موزاایک های فیسفسه از معادن سوریه آورده بودودر ساخت عمارت ها وکوچه های "محله رومیه "بکار برده بود وتیسفونی که زیباتر از اهواز کنونی ویا با طاقهای آجری معاصرویابادرختهای خرما ودرخت کنار بود ولی در ایام تسلط اعراب وهمان "محله رومیه تیسفون "ویا محله های دیگرش خراب شده بود ودیگر سکنه ای نداشت وسکنه اش به شهر های خود فرار کرده بودندوبهمین دلیل به نقل کتاب فتوح البلدان وبه زباله دانی شهر کوفه تبدیل گشته بود وبعلاوه سکنه نظامی واداری 7 محله بزرگ تیسفون هم ودر جنگهای قادسیه وجلولا وجنگ زنجیر ونهاوند کشته شده بودند واغلب دهقانهای وکدخدایان آن سلب املاک شده بودند که هزاران دهات زراعی ودر خاک بین النهرین داشتند وهمگی به تصرف اعراب در آمده بودند ودیگر منبع در آمدی نداشتندکه صرف تعمیر عمارت خود در تیسفون بکنند ویا دهها هزار تاجر بزرگ تیسفون که کاروانهای تجاری اشان مصادره شده بود وهمگی از تیسفون خارج شده وبه شهر های دیگر ایران رفتند ولذا با شکست قادسیه وجنگ پل وغیره وتیسفون ودر سال 636 هجری ویا در هنگام حمله اعراب وخالی از سکنه شده بود وجمعیتش فرار کرده بود ویا سران نظامی خانواده هایی که در تیسفون خانه داشتند ویا قلعه بانها وقراولانش کشته شده بودند ومثلا در جنگ جلولاوحدود 100هزار نظامی کشته شده شده بودند که بسیاری از آنان در تیسفون ویا در محلات 7 گانه اش وخانه ومنزل داشتند وبرخی هم همرا ه یزدگرد سوم خارج شدند که حدود هزار آشپز دربار ساسانی بودند ویا هزار رامشگر کاخها ویا حدود هزار نگهبان حیوانات ویا افراد باغبان ویا کاتبها ویا دفتر دار ها ومنشی ها ویا کتابدار ها ویا افراد حرمسرا که از تیسفون خارج گشتند ویزد گرد هم از سال 636 والی 652 وبمدت 16 سال از شهری وبه شهر دیگر ایرانی می رفت وکمک می طلبید ولی اغلب در برابر حمله اعراب به شهر دیگر مهاجرت می کردند وتا اینکه در سفر مرو وهمان یزد گرد سوم وتنها 4 هزار خدمه آشپز ویا برخی افراد خزانه دار ویا افراد حرمسرا داشت که همراه وی باقی مانده بودند ولی او هم در شهر مرو کشته شد وبعلاوه در دوره ساسانی ودر بیرون شهرتیسفون و" بازار بزرگ تجارتی "بود که کلا از چین وهند به آن بازارچه " جنس "می امد ویا آبادی "سوق حکمه "هم ودر جنب تیسفون قرار داشت وهمچنین "قریه ماهیگیران "وبازار ماهی فروشی آن " ودر جنب تیسفون قرار که از دجله ماهی صید می کردند وشهر نشینان تیسفون هم وماهی خود راو از آنان می خریدند ونیز به نقل منابع تاریخی وحدود 130 هزار نفر کشاورز حومه هم وبرای تامین مایحتاج زراعی وباغی سکنه تیسفون وتلاش زراعی ویا باغداری می کردند که برخی ان کشاورزان ودر داخل تیسفون منزل داشتند وبرخی هم در بیرون قلعه شهر و"منزل روستایی" داشتند ونظیر سکنه آبادی "ملطاط "است که در میان کوفه وحیره وجنب تیسفون بودند که در کتاب فتوح البلدان ذکر شده وبعلاوه لازم به یاد آوری می باشد که تیسفون ویا 7 مدینه آن شهر که عنوان عربی محلات قدیمی آن شهر که توسط اعراب نامگذاری شده ویا آن را "مداین "می نامیدند واز لفظ "کتیسفون "آمده است ویا از نام "معمار یونانی آن "اخذ شده بود که در دوره دولت سلوکیه ویا در عصر جانشینان اسکندر وهمان معمار کتیفون و"محله سلوکیه تیسفون "رابرای سربازان یونانی ساخته بود و یا "دومین محله داخل تیسفون" بود ولی در دوره فرهاد دوم اشکانی وهمان "محله کتسیفون "بدست دولت زرتشتی اشکانیان افتادووبعد از ان تاریخ وشهر تیسفون وبمدت 780 سال وپایتخت ایرانیان بود ویا در دولتهای اشکانی وساسانی بود وتا دوره یزد گرد سوم ادامه داشت که بدست اعراب افتاد و آنها هم بخاطر 7 محله قدیمی شهر ویا 7 مدینه قدیمی درون حصارش ونام مداین وبر آن گذاشته بودند وتا اواخر دولت ساسانی هاوهمچنن "استقرار شهری واداری "داشت وبعلاوه همه شهر تیسفون ودر شرق دجله وحصاری نیم دایره ای داشت ویا با برجهای مختلف داشت وبعلاوه حصار دیگر مداین هم تنها خندق رودخانه ای بود ویا تنها رودخانه دجله بود وبعلاوه در این تاریخ وتیسفون 58هکتار وسعت داشت ویا در داخل حصار مزبورهم و7 محله قدیمی اش مستقر بود واز جمله "محله سلوکیه آن شهر "که با رفتن سربازان سلوکی ویونانی اش واین بار وشهر نشینان ایرانی ودر آنجا زندگی می کردند ودیگری هم و"محله اسپانبر تیسفون" بود که یک محله سلطنتی ساسانی ها محسوب می شد که کاخهای سا سانی ویا دیوانهای اداری ساسانی هم در ان محله بود ویا خزانه دولتی ویا کتابخانه ساسانی هم ویا معبد بزرگ ومزگت بزرگ زرتشتیان هم درآن "محله اسبانبر" بود ویا حرمسرا ها ویا خانه های اعیانی خویشاوندان ساسانی هم ودر همان "محله اسپانبرتیسفون " واقع بود وبعلاوه در دوره انوشیروان نیز وکاخ بلند وی را ودر آنجا ساخته بودندکه "ایوان کسری" می گویند وهنور "بقایای ایوانش "ودر همانجا باقی است ویا حرمسرا های ساسانی هم ودر پشت همان کاخ واقع بود ویا عمارتهای 12دیوان ساسانی هم ودر همان "محله اطراف کاخ "بودکه باغ مشجر انرا و"بوستان کسری "می نامیدند وهمچنین ّ"باغ سیاوشان " ویا " باغ امرود " که در آنجا بود وبعلاوه در دوره خسرو پرویز هم و" باغ گوزنان خسرو "را ودر جنب آن ساخته بودند که محل گردش آهوان وگور خر وطاووس وغیره بود وخود خسرو پرویز هم و"قصر دیگری "برای خود ساخته ویا جدا از قصر انوشروان وبرای خودش ساخته بود وبعلاوه برای زنش شیرین هم و"قصر دیگری "در تیسفون ساخته بود ویا هرمز پسر انوشیروان هم وبرای دوری از تجمل دربار و "قصر ساده ای "ودوراز حاشیه دجله برای خودش ساخته بود و همچنین از قدیم هم و"کاخ ملکه "مجزا بود که دارای فرزند ولیعهد پسر بود وبرای احترام داشتن در بین زنان ویا در بین نوکران دربار ومجزا بودن قصرش وجزو "رسوم دربارساسانی " بود وبعلاوه در دوره شاهپورساسانی هم وبه نقل منابع تاریخی ویک نوع کاخ دیگری ودرناحیه دیگر تیسفون ساخته بود ند که پر از درختان سرو وتاک بود وبعلاوه در دوره بهرام گور هم وبه نقل کتاب هفت پیکر نظامی ووی از 7 قوم ایرانی وهفت زن زیبا گرفته بود ویا برای عمارتهای ان زنان خود ش هم و7 عمارت مجلل ساخته ویا با هفت گنبد وبا رنگهای مختلف ساخته بود و خودش هم ودر ایام کودکی اش ودر "کاخ خورنق" و"کاخ سدیر" حیره بزرگ شده بود که توسط "معمار سنمار رومی "ساخته شدهبودند وبعدا برای خوشحالی افراد حرمسراهای خودش وحدود 4 هزار خنیا گر هم از هندوستان آورده بودکه در منابع تاریخی ذکر شده است وهمچنین عمارتهای مجلل محلات تیسفون هم که متعلق به فرمانداران شهر های مختلف بود وگاهی و یک منزل هم ودر پایتخت داشتند ویا برای استقرار خانوادده خودشان داشتند یا منازل سرهنگان پادگان بزرگ تیسفون بود ویا منازل صدر اعظمهای ساسانی که نظیر منازل مهر نرسی وزیر یزد گردبود ویا منزل بوذر جمهر که وزیر انوشیروان بود ویا منزل صدر اعظم آذین گشنسب است که وزیر هرمزساسانی بود وهمچنین به نقل منابع تاریخی "دادبنداد" دبیر اول اداری دوره اردوان اشکانی است که قبلا در تیسفون منزل داشت ونیز دیگر سران اشکانی هم ودر همانجا منزل اعیانی داشتند ولی در جنگ با اردشیر بابکان واردوان اشکانی کشته شد ویا منازل اعیانی شاهزادگان ویا عروسان شاه ویا شوهران همسران دختران 34 شاه ساسانی هم که خانواده بزرگی بودند وهمگی در دو محله حکومت نشین "اسبانبر ومحله ویه اردشیر" تیسفون منزل داشتند وهمه این منازل تیسفون دوره اشکانی وساسانی هم ودر طول 780 سال پایتختی ایران شکل گرفته بود وبعلاوه شیوه معماری ویا مصالح ساختمانی ویا مبلمان درون منزل انان هم وچنان مجلل تر از عمارتهای روم باستان بود ویا از منزلهای قسطنطنیه امپراطوری روم بود که هنوزبرای شهر سازان ما نا شناخته باقی مانده است ودیگری هم "محله رومگان" تیسفون است ویا "محله رومقان ویا دارالرومیه" تیسفون بود که "محله رومیان مهاجر انطاکیه "محسوب می شد وآنرا "محله بهر سیر" تیسفون هم می گفتند که در دوره ساسانی ها ساخته بودند وآنها هم وتعدادی از صنعتگران حرفه ای انطاکیه روم بود که انوشیروان ساسانی ودر جنگ اسیر شان کرده بود وجهت استفاده از حرفه خوب انان وبه شهر تیسفون آورده بود ودر محله ای وبنام "محله رومیان "استقرار داده ویا منزل برای آنان ساخته بود ویا خانه های مختلف ومجلل براشان درست کرده بود ویا مغازه های کار حرفه ای وبرای آنان ساخته بودند که احساس دلتنگی نکنند وهمچنین درهمان شهر تیسفون هم ومحله ای وبنام " محله ویه اردشیر " هم قرار داشت که کوچه های سنگ فرشی داشتند ویا در دوره اردشیر بابکان درتیسفون ساخته شده بود وبعلاوه "محله ماحوزه تیسفون هم که بخشی از انرا وقبلا محله سلوکیه می نامیدند ودر "بازار محله ماحوزه "هم که "قدیمی ترین بازار "شهر های اسیاست واز قدیم وتعدادی تجار یهودی زندگی می کردند وبعلاوه تعدادی از یهودیان تاجر هم ودر" محله ویه اردشیر تیسفون "زندگی می کردند که در دوره اردشیر بابکان ساخته شده بود وهمچنین در بالای "محله ویه اردشیر" تیسفون هم ومحله ولاش آباد (ویا بلاش آباد تیسفون ) قرار داشت که اعراب انرا و" ساباط "می نامیدند واین محله تیسفون هم محصول شهر سازی دوره اشکانی است وبعلاوه "محله ودر زیندان تیسفون " هم محله دیگر بود و بعلاوه نخستین محله تیسفون هم ومحله قدیمی بابل بود که از دوره کوروش هخامنشی به داخل حصار تیسفون افتاده بود ولی بعد از حمله اعراب وحصار بزر گ نیم دایره ای تیسفون فرو پاشید وسیستم اداری اش نیز فرو ریخت وبدنبالش وهمه شهر نشینان 7 محله آقدیمی ن پایتخت ودر برابر حمله اعراب وهمگی آواره شدند وتاریخ "اضملال مدنیت تیسفون "هم وسال 636 م می باشد ودر این رابطه باید گفت که :هر چند تیسفون ودر دوره حکومت دوامپراطوری اشکانی وساسانی وبه مدت 780 سال تمام وپایتخت ایران بود وبعلاوه با احتساب دوره هخامنشی وعمر 1100دارد ویا پایتخت بخشی عظیمی ازقریه های کشاورزی خاک آسیا بود که مدیریت معیشت کشاورزی واداری اغلب قریه ها ویا شهرهای کوچک ان دوران را واداره می نمود و7 قرن شهر دمشق ویاشهر بغداد فاقد یک "سیستم کارمندی منضبط "نتوانستند ان وظیفه را به عهده بگیرند وفقط "ادعای واهی سیاسی برای خودشان بوجود اورده بودند که هفت قرن شهر های آسیایی ویا معیشت موفق انان را به دردسر انداخت !که انرا اسناد تارخی نشان می دهد و نیز در آن دوره تاریخی ساسانی وشهری بزرگتر از تیسفون نبود ویا با استحامات شهری مختلف ودر قاره آسیا نبود وتنها قرینه اش وفقط "شهر روم "اروپا بود که مدیریت اقتصادی واداری نیمه موفق اقوام اروپایی را می نمود واگردوره حکومت هخامنشی های زرتشتی رابهمان ادوارمزبورشهر تیسفون بیفزاییم وآنگاه تاریخ پایتختی تیسفون وبه مدت 1100افزایش می یابد وهیچ شهری در جهان نیست ویا این همه عمر پایتختی موفق ویابا فرهنگ افرینی لازم ندارد!ومگر"شهرروم ایتالیا "که پایه گذارنظام سیاسی ونظام فرهنگی ونظام معماری امپراطوری روم باستان است ویااپایه گذار نظام مدنیت امپراطوری روم بیزانس ویانظام روم عصررنسانس می باشدولی فرهنگ آفرینیی اداری وفرهنگی ومعمارانه روم اروپایی وبرای اغلب دانشکده های غربی وامروزه شناخته شده است وبرخلاف بیوگرافی شهر تیسفون آسیایی است وبرای شرقی ها ارزشی ندارد ودر همین راستاست که در دانشگاهای غرب و صد ها کتاب ویا مقاله ویا دردانشکده های شهر سازی ومعماری ومدنیت سیاسی اش وصدها کتاب نوشته اند ویا درمورد فرهنگ آفرینی حقوقی شهر روم قلم فرسایی کرده اند ویادر مورد مدنیت آفرینی شهر روم وهنوز مینویسندولی تاریخ معماری ویا نظام اداری تیسفون وهنوز برای اغلب دانشگاهای ایران چین وترکیه وهند وهنوز معلوم نیست وزیرا "اسناد تاریخی افرهنگ افرینی اش " وهمگی همه در آتش سوختند وامروزه سکنه آسیا وفقط از"مدنیت تیسفون"وتنها یک "طاق نیمه ویران کسری" را می شناسد که در همه شهر های اسیایی وچنین عمارتها نیمه ویرانه انبوه است وبهمین دلیل است که تاریخ همه شهرهای آسیایی به ان بی اعتناست وبهمین دلیل است که اغلب تمدن تیسفون را کمتر از تمدن بابل ویا آشور ویا سومر عراق محسوب می دارند که در 15 سال اخیر درمورد تمدن افرینی خاورمیانه وفقط به تمدن بابل وسومرقدیم خاورمیانه آسیا استناد شده وسابقه تمدن 1100 ساله تیسفون در اتش سوزی سوخت که بصورت فرهنگ مکتوب ودر کتابخانه بزرگ تیسفون ومدتی موجود بود ودر سال 652م ودرجریان یک آتش سوزی وبکلی سوخت واکنون بجایش تنها یک طاق نیمه ویرانه وجود دارد که مورد اعتنای هیچ محفل علمی بشری نیست ومی افزایم که آتش سوزی اسناد تیسفون وبدتر از آتش سوزی کتابخانه تخت جمشید بود ویا بدتر از طومارسوزی اداری پایتخت تخت جمشید هخامنشی وبدست اسکندر مقدونی اروپایی می باشد وبهمین دلیل است که امروزه همه متفکران اروپایی ویا نویسندگانش واکنون از این نوع دو آتش سوزی خوشحالند !ویا بطور پنهانی خوشحالند! ویا در اندرون خود خوشحال هستند! وتابا سیاست مزبور وبه هدف خودشان رسیده اند ویا خودشان را امروزه ومحور تمدن آفرینی وفرهنگ وهنر همه بشریت کرده اند وبرعکس ونقش تمدن آفرینی جوامع آسیایی را ومی توانند که انکار بکنند ومعتقدند که مردم آسیا نتوانسته است که در تاریخ 5000 ساله خود وچیزی جز چند تمدن ابتدایی سومر ویا تمدن بابل به بشر عرضه بیفزاید که فقط تمدنشان هم ساختن یک مشت کوزه گلی ولوح سفالین بود که امروزه ودر وسط دو رو خانه عراق وبر روی خاکهای آن بین النهرین اسیا انبوه است وفقط از تمدنشان تعدادی کاسه وکوزه شکسته شده گلی وجود دارد وبعلاوه به این نوع تئوری غربی ها هم واعراب معاصر ویا نویسندگان بیسواد ایرانی معاصر هم کمک شایانی کرده اند وبعلاوه زمانی که منصور دوانیقی ودستور دادکه برای شهر سازی بغداد ودیگر کوره آجر پزی جدید درست نکنند وبلکه برای ساخت انواع قصر هاویا کاخهای بغداد ویا سامراء هم واز اجر های تیسفون استفاده بکنند ویا برای ساخت وساز عمارتهای اعیانی خاندان عباسی هم که در منابع تاریخی آمده است ویا به تعداد بالای صد قصر مجلل عباسیان بالغ می شودویا تکیه به اجرهای محلات تیسفون بشود که کتابهای تاریخی مختلف واسامی این نوع قصر های متعدد خلفا را ودربغداد ذکر کرده اند ولذا من از شمردنش صرف نظر می کنم ونظیرکتاب تاریخ یعقوبی ویا تاریخ دینوری وغیره است که ذکر است ولذا همه آجر هایش واز مصالح بادوام محلات شهری هفتگانه تیسفون تامین شده بود ولذا ایکبار دیگر هم مدنیت تیسفون واز بیخ وبن کنده شده واین بار ودر بغداد ویا شهر های حومه اش وبصورت آجرهای ساختمانی کاخ های عباسیان درآمد ویا بصورت درب مجلل خانه های عباسیان در آمد ویا بصورت مصالح باغهایی هزار ویکشب آنان درآمد وتا سیاست پنهان نویسندگان اروپایی وعرب معاصر را وتحقق عملیاتی بدهند که تاریخ هزار ساله دیوانهای اداری تیسفون در اتمدن اسیا وجود ندارد ویا کارکرد فرهنگی آن محلات شهری 1100 ساله تیسفون وانکار بشود که رقیب اصلی تمدن سازی شهر اروپایی روم بود وبعلاوه تاریخ کتابهای مخزن کتابخانه بزرگ 1100ساله تیسفون هم سوخت وتا تاثیراتش در فرهنگ وهنر ونظام اداری ویا شیوه زمین داری خاص جوامع آسیایی وانکار بشود ! وبرعکس باعث شد که در فرهنگ جهانی وتنها فرهنگ ومدنیت شهر روم مطرح بشود ! ویا فرهنگ نظامی ویا هنری ویا اداری روم باستان مطرح بشود ! ویا خودش را ومحور تمدن پذیری سکنه پنج قاره جهان نشان بدهد وجامعه صنعتی معاصر هم اوز اسیا ئیان وتنها همین را می خواهند وشهر رومی که نظامیانش ودرطول 8 قرن درگیری خشن بوفقط با شهر تیسفون ستیز داشت ودر این رابطه تنها چندین بار وبه محلات تیسفون ولشکر آورده بودند ویکبار هم ودر دوره "بلاش سوم "وتیسفون را آتش زده بودند واکنون هم خوشحال از این نوع اعمال آتش سوزی تیسفون وتوسط اعراب هستند که اسناد هویت تاریخی اش از بین رفته است ! وآری تاریخ پایتختی فرهنگی ندارد ویا تاریخ مدنیت 1100 ساله نداردو تیسفونی که تاریخش از سال 538 قبل میلاد والی 652 بعد از میلاد می باشد که بکلی نابود شده ویا ابتدای رشد یابی تیسفون هم وزمانی می باشد که در سال 538 قبل از میلاد وکورش هخامنشی وبا تغییر مسیر فرات ووارد شهر باستانی بابل شد که مدتها یکی از محلات تیسفون بود واز آن تاریخ 538قبل از میلاد وتا سال 652 بعد از میلاد هم که تیسفون تسخیر شد ویا خانه های شهرقدیمی بابل واین بار وبصورت منازل وکوچه های یکی از 7 محله قدیمی تیسفون در امد وتا سال 652م که تیسفون وبه پایا ن حیات شهری ومدنی اش رسید ومثلا کوروش هخامنشی زرتشتی ودرتاریخ 538 ق م ودر عمارت حکمرانی بابل ویک نوع "شهربا ن ایرانی" گماشت که در آن تاریخ ومامور شهربانی ایرانی را و" خشترپوان "می نامیدند ویونانی ها هم ووی را "ساتراب بابل "می نامیدند وبعلاوه کوروش وبرای اداره قلعه بابل آن روزگارهم که قلعه اش کوچکتر از قلعه تیسفون بزرگ بعدی بود وشامل هفت محله بزرگ بود ولذا یک نوع "قلعه بان "ایرانی وبنام "ارگ پت" ویا " ارگ بد "ودر محله شهری بابل تسخیر شده اش گماشت وبعلاوه کورش و یک نوع عمارت مجلل دیگر هم در محله بابل وبعنوان مکان " چاپارخانه ایرانی " وتعیین نمودوتا مامورین ایرانی آن چاپارخانه بابل وفرامین حکومتی وی را وازراه دور وبه سکنه بابل برسانند که اساس دوایر محلی شهر های تحت حاکمیت تخت جمشید گردید ویا برعکس وخواسته های مردم بابل را به وی برسانند ! ویا به شاهان تخت جمشید برسانند !ولذا از ان دوران وتا دوران کنونی اسیا هسته اولیه "وزارت برید وپست " جوامع اسیایی" هم وازهمان موقع وبوسیله وی ریخته شد وبوسیله اعراب ویا اروپاییها ریخته نشد ویا از طریق مکانیزم این نوع چاپارخانه بابل و"متولد فرهنگی درنظام اداری جهانی" شد وبعداهم بخشی از هسته اولیه 8 الی 12وزارتخانه ویا دیوانسالاری قدیمی جوامع آسیایی گردید که از درون تیسفون سازماندهی ومدیرت وکنترل ونظارت می شد ویا کنون فکری اش در دورن شهر تیسفون بود ویا از طریق کارکرد های مختلف مامورین دولتی کاش ودر بابل تیسفون متولد شد که برمبنای دستورات مذهبی کتاب اوستا بود ویا این شیوه اداری ومذهبی را وبه کورش دستور مذهبی داده شده بود وبعد هاوهمان مکانیز م های خاص دستور دهی حکومتی ومذهبی هم نهاد سازی شد ویا در دیوانهای اداری تیسفون دوره اشکانی وساسانی وتکامل مکتوبات اداری یافتند ویا بوسیله کاتبها وافراد با سواد تیسفون وتکامل دفتر داری ویا تکامل ثبت وضبط ویا آرشیو گذاری اداری شد که درفرهنگ سنتی بابل قدیم وجود نداشت ویا اساس ارسال اداری وبه دیوانهای محلی ونواحی قریه های مختلف آسیایی شد وآنگاه تکامل 1100ساله همه این نوع "دیوانهای بشری" ودر جهان خلق گردید که در نزد اقوام دیگرجهان و کشف فرهنگی نشده بود ویا کشف اداری نشده بود ویا هسته اولیه وزارتخانه های بشری را ودر معیشت کشاورزی بوجود نمی آورد که تنها در شهر تیسفون تولد یافته بود ویا بلوغ فرهنگی واداری خود راو دراین شهر آسیایی تکمیل می نمود وبعلاوه در اواخر عصر ساسانی هم وسیستم اداری ان کامل تر شده بود که بتواند سازماندهی موفق معیشت کشاورزی اغلب نقاط آسیا را وگردش اداری بدهد ! ویا بدون این نوع از سیستم کارمندی کاراوموفق تیسفون ومعیشتش مختل می شد ولذا اغلب این نوع از وزارتخانه های لازم وبرای نوع بشری ویا تقسیم کار انان ولازم بود وتنها در محله اسبانبر تیسفون مستقر بودند که شکل دیگر اداری اش وبرای اقتصاد کم رمق اروپا هم وتنها در شهر روم باستان تکوین می یافت که متاسفانه با آتش سوزی اسناد اداری دیوانها ی تیسفون خاتمه یافت ویا با محو کتابخانه بزرگ تیسفون وهمگی سوختند وآنگاه کارمندان با تجربه اش ودر بلاد مختلف ایران متفرق شدند وبدنبالش "نهاد سیاسی حاکم بر دمشق "ویا "نهاد سیاسی بغداد پا گرفت که نظام کارمندی لایق نداشت ویا به دلیل بی لیاقتی سرانش نداشت ولذا نتوانست دوباره آن نوع کارمندان موفق را در ادارات دمشق جمع بکند ویا در ادارات بغداد جمع وجور بکند ویا تا 7 قرن نتوانست که جمع وجور بکند وچرا با ادعای دروغین خود تجریه اداری انان را متفرقکرده بود ولذا قرنها خلافت اموی ویا خلافت عباسی ونتوانستند که آن نوع سیستم جامع کارمندی را ودر شهر دمشق ویا در شهر بغداد وجمع وجور بکنندکه دائما ادعای "مدیریت اسیایی" می کردند ویا به نقل کتاب لسترنج سرزمیهای خلافت شرقی را می نمودند وبرعکس ودرادامه این راستا هم و نهاد سیاسی ویا مدیریت 1100 ساله تمدن تیسفون هم وبر معیشت موفق آسیا نیز نابود گشت که قبلا وجود داشت ویا قبلا مبتنی بر لیاقت جمعی کارمندی آنان بود که به دوره جمع کرده بودند ویا قبلا مبتنی بر لیاقت شخصی مدیران شهری تیسفون بود وفرضا مقایسه بیوگرافی سیاسی 56 شاه اشکانی ویاشاهان ساسانی حاکم برشهر تیسفون ویا در تطبیق سیاسی اش با لیاقت کارمندی ونظامی واداری وشخصی حاکمان دمشق وبغداد وآنرا نشان می دهد ویا از نظر لیاقت مشاوره خواهی 52 خلیفه حاکم بر دمشق وبغداد خلافت اموی وخلافت عباس ودر مقایسه اش با لیاقت های اداری "شاهان حاکم بر تیسفون "و این نکته سیاسی را وبیان می کند که هیچ کدام ولیاقت اداری اشان ونظیر لیاقت اداری ونظامی شاهان اشکانی واشکانی نبود ویا هیچ کدام برخلاف مدیران تیسفون ومستقیما در اداره جنگ ها شرکت نداشتند ویا مستقیما در حل وفصل معضل جنگ مستقیما شرکت نداشتند و"فقط ازراه دور"دستور می دادند ویا برخلاف "مدیران حاکم بر تیسفون "هیچ کدام جان ویا عضوی از بدن خود را ودر مدیریت جنگها وبه خطر نمی انداختند!که لیاقت نظامی انها نشان بدهد ویا در تلاطمهای سیاسی واداری بخطر نمی انداختند وبا انکه بدلیل ادعای بزرگ ویا واهی اشان و مدیریت اقتصادی ا مردم بدبخت آسیا بدست آنها بود ویا بعد ازانحلال مدیریت تیسفون و بدست آنها افتاده بود ولی باز هم در اداره امور مردم اسیا ونظیر شاهان اشکانی ویا ساسنی عمل نمی کردند ویا از مشاوران لایق بهره نگرفته ویا از صدر اعظمها وکارمندان لایق اداری بهره نمی گرفتند !که لیاقت اداری وجمعی آنان را نشان بدهد ویا در دمشق وبغداد نشان بدهد! ویا در سایه لیاقت اداری ونظامی شخصی آنان ومردم آسیا ونفعی ببرند و یا حدود 656 سال وانواع درد سر اداری واقتصادی و کشاورزی نکشند ویا خراجهای شهری شهریبیهوده ویا خراج کشاورزی ویا تجاری بیهوده ندهند وبلکه نفع اداری متقابل هم ببینند وفقط مدیریت را وازشهر تیسفون و به شهر های نالایق دمشق ویا بغداد "انتقال اداری "داده بودند ویا برخلاف برخلاف انها وآثار عمرانی وشهری نداشتند ویا برخلاف عمران کشاورزی تیسفون که ازلیاقق اداری حکومت اشکانی وساسانی حاکم بر تیسفون نشات می گرفت ولی در در دوره مدیریت انان واغلب مردم آسیا خیری ندیده ویا از حکومت 656ساله آنان بر دمشق وبغدادوخیری ندیدند ویا در اخذ مالیات زراعی وخراج اداری ونفع اداری متقابل برای کشاوزری قریه وشهر خود نمی یافتند که "تمدنی "برایشان محسوب بشود! ودر حالیکه از همه مردم آسیا مالیات می گرفتند ولی هیچ گونه آثار اداری وعمرانی نداشت که در شهرها ی خود ببینند ومثلا میراث فرهنگی شهر بخارا گفته شود که فلان پل را خلیفه متوکل عباسی ساخته است ویا در شهر مروو یا خرم اباد ویا مازندان گفته شود که فلان پل باستانی را وساسانی ها نساخته اند بلکه تنها ساخته معاویه می باشد که خلیفه اموی است ویا ساخته خلیفه مامونعباسی وخلیفه معتصم حاکم بر بغداد می باشد ودر حالیکه لیاقت نهاد های سیاسی حاکم بر مدنیت شهر های بزرگ جهان وفقط از روی اثار عمرانی وفرهنگی اشان قابل شناخت می باشد وبرعکس با عوام فریبی کتاب "گوستالوبن"ویا با عوام فریبی "لسترنج " سنجش سیاسی نمی شود که کتاب حجیم " سرزمینهای خلافت شرقی " را نوشته است !ومتاسفانه با سوخته شدن اسناد اداری وکتابتی دفاتر همان دیوانخانه بزرگ تیسفون اتفاق افتاد که وامروزه افرادی نظیر گوستالوبن ویا لسترنج ویا اشپولرادعا می کنند ویا صد ها مولف دانشگاه بیروت ویا دانشگاه مصرادعا می کنند ویا چنین نوع از کتابهای تاریخی دروغین تمدن افرینی نژاد خود را نوشته اند ولی توجه ندارند که چگونه اتفاق افتادویا چرا در سال 652 م وبه عمر نظام اداری موفق چند هزار ساله آسیایی ها وخاتمه داده شدوویا بعدا بشرآسیایی ومجبور گردید که برای رفع تنگناهای معیشت اقتصادی خودش وقرنها بدودوتا وتا دوباره این نوع از "نظام اداری ومدنی خاص" موفق را آحیائ بکنند ویا "مدل کتابت سازماندهی شده آنرا" ودوباره برای خودشان باز سازی بکنند !ولی کورش کوروش ودر همان دوران ودر سال 538 قبل از میلاد وبرمبنای آیه خراج اوستا عمل کرد ویک منزل مناسب را ودرشهر بابل وبعنوان "واحد مالیات گیری زراعی وبازرگانی "تاسیس کرد که در تکامل 1100 سال بعدی اش وآن را "دیوان استیفاءمحله اسبانبر تیسفون "می نامیدند ویا در عصر جدید هم آنرا وزارت اقتصاد می نامند وخراج زراعی مذکور ونحوه اخذ موفق انرا طراحی نمود ویا بر مبنای کتاب "اوستا" طراحی نمود که کورش واز مردم بابل می گرفت وهرودت هم ودر کتاب تاریخی اش وبا لفظ "تاوان اوبه"می نامد وامروزه "اداره مالیات وزارت اقتصاد" نامیده می شود ولذا تاسیس آن نوع از "ادارات موفق مدل اسیایی "وعمر اداری 2500 ساله دارد بعلاوه کورش ودر "شهر بابل تیسفون اولیه" ومکانی را وجهت استقرار ارتش گارد جاویدان تعیین کرد که بعد ها انرا " دیوان اسواران ویا دیوان سپهسالاری" دوره اشکانی ویا ساسانی تیسفون بزرگ می نامیدند که خرج اضافی بر قشر کشاورز تحمیل نمی کرد ویا در همان دوره تاریخی وکورش منازل سازمانی وبرای نظامیان اولیه تیسفون ساخت که در ازای گرفتن حقوقن ظامی خود ومانع آن بشوند که اقوام دیگر به مزارع همان مالیات دهندگان زراعی بین النهرین حمله کرده ویا اموال انها را غارت بکنند وبا همین فلسفه اداری بود که در محلات تیسفون ومنزلیافتند وهر چند در حکومت هخامنشی ها بر بابل تیسفون و"دیوانهای اولیه اداری اش "وتنها دو قرن ادامه داشت وتا اینکه در سال 336الی330 قبل از میلادوارتش اسکندر از اروپا حمله کرد وبعدا در آن دوره تاریخی وارتش داریوش سوم هخامنشی ودر جنگ گوگمل کناررودخانه فرات گذشته وارتش هخامنشی واز ارتش اسکندر یونانی واروپایی شکست خورد وآنگاه همان ارتش اروپایی اسکندر وبابل را تسخیر کردند "مدل دیگری از نظام اداری ودر معیشت اسیایی ها ودر بابل تیسفون پیاده نمودند وهرچند نظامیان اسکندر اروپایی هم ومدت 141 الی 160سال بر همان دیوانهای اداری محله بابل تیسفون حکومت یافته بود ویا مالیات زراعی واز کشت وکاران اطراف فرات واطراف شهر می گرفتند ولی مثل اعراب اجحاف کامل نکرده ومقداری سعی می کردند که نظام اداری مدنیت جدید بابل تسخیر کرده خود را با تئوری های ارسطو وافلاطون اداره متعادل بکنند ولی بعد ار مرگ اسکندرودر بابل که درسال 323 قبل از میلاد که اتفاق افتاد و12 شاه سلوکی ویا پیروان اسکندرحکومت کردند ویا بمدت 141 والی 160 سال برشهر ومحله بابل حکومت کردند وهمچنین درحکومت آنان ویا دردوره "سلوکوس اول" بربابل واو همو در ساخت وساز عمرانی شهر ومحله بابل کوشید ولذا از یک معمار یونانی وبنام " کتیسفون "خواست که طراحی خاص وبرای ساخت وساز یک محله خاص شهری بکند ویا برای منازل سربازان یونانی ودربابل بینا لنهرین بعمل بیاورد وبهمین دلیل منازل آن سربازان یونانی هم ودر کنار منازل قدیمی سکنه بابل ساخته شد ند ویا او هم واقدام به ساخت وساز آن "محله سلوکیه تیسفون "می نماید که بعدا عنوان انرا از "محله کتیسفون "وبه عنوان "محله سلوکیه "تیسفون تغییر می دهند ویکی از 7 محله قدیمی تیسفون بزرگ می شود وبعلاوه واحدهای اداری شهر سلوکیان هم ودر همان محله سلوکیه واقع بود و بعدا و "فرهاد دوم اشکانی "آمد وسلوکیان را به آن سوی فرات بیرون راند ویا در دوره دوازدهمین شاه سلوکی وبنام "انتیوخوص ششم "ووی را شکست داد ویا در سال 129قبل از میلادوا ورا شکست داد ویا سربازان یونانی را واز محلات بابل وسلوکیه بین النهرین بیرون انداخت وهمان منازل سربازان یونانی "محله سلوکیه "هم واین بار وبدست سربازان ایرانی دولت اشکانی ودرتیسفون جدید افتاد !وتنها عنوان سلوکیه اش باقی ماند ویا در نامگذاری محله مزبور ودرشهر تیسفون وهنور باقی ماند ه بود ویا اینکه از سال 129 قبل از میلاد وتا سال 652 بعد از میلاد وتیسفون وبمدت 781سال تمام وپایتخت اداری ونظامی وفرهنگی دو امپراطوری بزرگ اشکانی وساسانی ایرانیان شده بود ویا در طول ایام مزبور هم وچندین محله بزر گ ایرانی نشین شکل گرفت ویا در داخل تیسفون ساخته گردیدند وبعلاوه وسعت شهر هم زیاد شد ویا با معماریهای جدید تر وزیاد شد ویا قلعه شهرهم ساخته شد ویا برجهای آن هم وبزرگترشدند وبه میزان 58 هکتار رسیدند وبعلاوه در تمام مدت این 781 سال پایتختی اش نیز وسکنه ایرانی تیسفون ومشغول درگیری نظامی وفرهنگی وتجاری وبا دو امپراطوری روم باستان ویا روم شرقی بودند ویا در دوسوی رود فرات بودند وتا اینکه سال 636م وسال پایان تمدن تیسفون آسیایی رقم زده شده بود ودر این سال بود که منازل تیسفون ویا خزانه بزرگ آن شهرغارت شد ویا دفاتر 12 دیوان بزرگ تیسفون وبتصرف اعراب درآمدند ونیز بعد از فروریزی قلعه شهر ویا برجهای شهرویا بعد از آواره شدن سکنه شهری اش ومدنیتش خاتمه یافت وسپس هفت محله قدیمی آن شهرهم واین بار تنها بصورت آبادیهای زراعی نیمه ویرانه عراق در آمدند وشهر های دیگر ساسانی هم به چنین وضع افتادند که در بین النهرین ساخته شده بودند وامروزه خبری نیست واز جمله"شهر انبار" می باشد که امروزه کارکردش عوض شده است که ساخته شاهپور ذوالاکتاف وبرای انبار های غله بین النهرین بود ویا تعدادی مغازه داران فروشنده غله ودر آن شهر ساکن بودند و مدتی هم آنرا وفیروز شاپور می گفتند ویا "شهر قدیمی زاب" که در نزدیکی شهر موصل ویا نینوا بود و ساخته شاهان قدیمی ایران بود وهمچنین شهر "هرمز گرد" که ساخته هرمز ساسانی بود ویا قصبه "بهقباد" که ساخته قباد ساسانی ودر بین النهرین بود ویا شهر " بوذ اردشیر" بین النهرین بود که اردشیر بابکان ساخته بود ویا برخی از منابع دیگرهم و آنرا ساخته فیروز بن شاپور می دانند وابن خردادبه هم واز آن نام می برد وهمچنین لازم به ذکر می باشد که شاهان ساسانی ودر طول 4400 سال حکومت خود دربین النهرین و درشهر تیسفون حکومت می کردند وآبادیهای زراعی مختلفی ساختند ویا در بین النهرین ساخته بودند که زمین کشاورزی مرغوب داشت که من در مقاله دیگرم به آن اشاره کرده ام ویا نهر های کشاوزری متعدد کنده بودند وبعلاوه از نقاط مختلف ایران هم وبرخی از روستائیان ماهر را آورده ویا جهت کشت وکار وبه آبادیهای ساخته خودشان ودربین النهرین می کوچانیدند وهمچنین در حکومت 350 ساله اشکانیان هم برشهر تیسفون و چنین بودو تحول وضع کارمندی داشت وبعلاوه در حکومت 208 ساله فرمانداران شاهان هخامنشی زرتشتی وبر ادارات محله بابل هم چنین بود ویا در دوره هخامنشیان هم وخشتر پوان های گمارده انان ودر محله بابل بین النهرین هم وچنین رویه اداریرا پیاده می کردند ویا مدنی همین رویه عمرانی وجود داشت واینجانب اسامی برخی از آبادیهای کشاورزی خیز ساخته ساسانی ها ویا ساخته اشکانی ودربین النهرین را ذکر کرده ام ویا قبلا نام بردهام وگزارشات فتوح البلدان هم به آن نکته اشاره دارد وبعلاوه در منابع تاریخی دیگر هم واسنادی وجود دارد که می گوید آبادی "خسروشاد فیروز "ونزدیک حلوان وساخته ساسانی هامی باشد ویا آبادی " هفه " بین النهرین هم وساخته شاپور ذوالاکتاف است ویا آبادی " برزج سابور ویا "بزرگ شاپور" بین النهرین هم ویا آبادی " فیروز قباد نزدیک بغداد ویا آبادی دسکره الملک که ساخته هرمز بن شاپور بود ویا آبادی باجرمق نزدیک دقوقا ویا آبادی " بسوسای نزدیک کوفه ویا آبادی " شاذ قباد" نزدیک کوفه ویا آبادی " بهقباد" که قباد بن فیروز ساخته بود ویا " شهر قباد " نزدیک موصل هم که در دوره قباد ساخته شده بود ویا " ده سابوریه که "ساخته شاهپور ونزدیک فرات بود ویا قریه " بلاش اباد " بین النهرین هم چنین است ویا قریه " شاذ بهمن " کنار دجله چنین است ویا قریه "باکسایا "بین النهرین ویا آبادی "نرسیان "کنار فرات که بهرام گور وانرا ساخته بود ویا "نهر نرسی" که از فرات به آن کانال وصل میشد ویا قصر شیرین نزدیکش که قصری ساخته خسرو پرویز ساسانی بود وبرای زنش "شیرین ساخته "بودونهری از شیرداشت که به ان می ریختند وبرای شستوی زنش ودر همان قصر شیرین ساخته بود واینجانبوقبلا ودر کتاب "تاریخ قصر شیرین "خودم و به تاریخ تحولات این شهر وتا خراب شدن کاملش وبوسیله صدام اشاره کرده ام !

وبعلاوه به نقل صقحات مختلف جلد سوم کتاب تاریخ ایران باستان تالیف مشیر الدوله ویا مورخین یونانی که می نویسد که تیسفون را و" کتزیفون " می نامیدند ومورخین قدیمی ارمنستان هم وآن شهر را " ویسپون " می نامیدند وهمچنین واشکانی ها وبعد از تسخیر " کتسیفون "که معمار یونانی داشت ویا برای سربازان یونانی ویا برای در باریان سلوکیان ویا طرفدران اسکندرساخته بود ویا در مدت حکومت 141 ساله اشان ودرشهر تیسفون ساخته بود وآنگاه همان حکام سلوکی ویا سربازانشان ودر این محله یونانی ساز مستقرگشته بودند و بعدا وبا فراری شدن همان سلوکیان ویا مقر حکمرانی ویا ادارت دولتی آنها ومقر اقامت اشکانی ها شد ویا در همان محله سلوکیه ویا "کتیسفون ساز بود "مستقر کشدند واسترابن مورخ غربی هم ودر این باره می نویسد : شاهان اشکانی ایرانی وزمستانها را ودر "تیسفون "زندگی می کردند وتابستانها هم به "تخت سلیمان "ویا به قلعه فراسپای آذربایجان رهسپار شده ومدتی بعد هم به شهر خنک "نساء " خراسان شمالی آآمده که اقوامی از آن نقاط بودند که ارتفاعات بلند هزار مسجد ویا کوههای بینالود وغیره را داشت ویا اقوام ایرانی واز ان ناحیه خراسان شمالی بودند وبعد از آنهم و یک خط موازی مرزی داشتند که نفوذ دولتی وتا مجرای روخانه جیحون ویا سیحون می یافت که بصورت مرز جغرافیایی وفرهنگی وتجاری حکومت انان بود وتا اواسط منطقه آسیا بالا می رفت که هونها وبرهبری اتیلا در ان ناحیه بودند ویا هفتایلیان ویا هییاطله که در شمال مزرهای تمدنی آنهابودند ودیواره جیحون ویا دیواره اجری گرگان ومرز جدایی انها بود که صحرا گرد ان ساده بودند ویا معیشت زراعی پیشرفته مثل اشکانیان نداشتند ویا نظام مدنیت شهری ویا نظام ادرای مدون در اسای شمالی نداشتند ودر جنوب همان دیواره جغرافیایی هم و حوزه فرهنگی وسیاسی اقتدار امپراطوری اشکانی وساسانی وجود داشت ویا با مرکزیت تیسفون وجود داشت وبه کناره های سند وپنجاب منتهی می شد ویا در ناحیه جنوبی اقتدار شان هم وبه دریای سرخ وکناره های یمن منتهی می شد وهر چند حوزه نفوذ امپراطوری فرهنگی وسیاسی ومعیشتی اشکانی ها وساسانی ها اندک بود ویا با مرکزیت تیسفون واندکی کمتر از جغرافیای امپراطوری هخامنشی شده بود !وزیرا بعد از حمله اسکندر به خاک آسیا وتعدادی از جرگه انان جدا شدند ویا جهت نفوذ فرهنگی واقتصادی در خاک آسیا واغلب اقوام نیمه متمدن آسیا واین بار امتناع کردند که به هژمونی ورهبری دو قوم پارتی وساسانی بروند وقوم پارتی که شهر نسائ خراسان ومرکز انان بود وقوم ساسانی که قبلا به رهبری قوم فارس شهر فیروز اباد استان فارس را مرکز خود کرده بودند واین باراقوام دیگر اسایی هم در برابر تمدن اسکندری وحوزه تمدنی وسیاسی وتجاری واداری دیگری ساخته ویا در برابر مدل تمدن اروپایی اسکندر وسلوکیان مقدونی ویا امپراطوری روم باستان وبرای خودشان وبا مدیریت تیسفون ایجاد کردند وتنها چند قوم لیدیه ترکیه واز اشکانی ها جدا افتاد وهمچنان به سلوکیان وتمدن روم باستان وفادار مانده بودند ویا قوم عرب غسانی سوریه هم چنین بود که از حوزه تمدنی هخامنشی سابق بریدند وقرنها هم ومدیریت اشکانی ها وا ساسانی ها را نپذیرفتند وبلکه خودشان را جزوحوزه تمدنی سلوکیان محسوب می کردند ویا در ان سوی رود فرات محسوب می کردند وبعدا هم وخودشان را جزو امپراطوری روم ارو پایی نگهداشتند ویا جهت کمک به لژیونهای نظامی آنها عمل می کردند که بجای شهر دمشق وتنها در "پالمیر سوریه ویا آن سوی فرات و"پادگان رومی وعربی "بر پا کرده بودند ویا پادگان دیگرشان هم ودرخاک سوریه وبجای عنوان حلب وتنها " پادگان برهوا " بود وبصورت قلعه سنگی وبر بالای تپه ساخته بودند وتنها در سالهای اخر دولت ساسانی و"قریه دمشق "راو بجای پالمیر انتخاب کردندوبعلاوه زبان سریانی آنها هم وتحت سلطه امپراطوری روم منقرض گردید وتنها در چند آبادی نزیک فرات باقی مانده بود و ودر بالی رود ارس هم چند قوم گرجی ناحیه ایبری ( گرجستان ) شمال رود ارس هم چنین بود ومثل سوریه عمل کرد واز ساسانی ها برید ویا قوم ارمین ارمنستان هم چنین رویه فرهنگی یافت که قبلا جزوحوزه هخامنشیان شده بودند ویا قوم خزر قفقاز هم چنین است وتنها در دوره اشکانی ومذهب زرتشتی را قبول کرده بودند ویا "تمدن دینی "ویا "تمدن سیاسی اشکانی ها" را پذیرفته بودند ویا تنها در آن دوران و"مدیریت تیسفون "را قبول داشتند وبعدا از ان جدا شده وبه حوزه تمدن امپراطوری روم پیوستند ویا قبلا ومدتی در دوره ساسانی و "تبعیت از پایتخت اداری تیسفون "را پذیرفته بود ند ولی از اواسط دوره ساسانی ورفتارشان عوض شد و تغییر مذهب داده وهمان دو قوم گرجی وارمنستان شمال ارس هم وازعصر شاهپور ساسانی واز دین زرتشتی بریده وبه دین مسیحی درآمدند وبدنبالش هم از اطاعت تیسفون بیرون آمده واین بار اطاعت شهر روم مسیحی وقسطنطینه مسیحی را پذیرفتند ولی درنقاط دیگر آسیا چنین نبود وبلکه اقوام مختلف آسیا وهمچنان مطیع اشکانی ها ویا ساسانی ها ماندند ویا درتحت "مدیریت تیسفون 8 قرن باقی ماندند ولذا حوزه اشکانی ها ویا حوزه نفوذ سیاسی وفرهنگی ساسانی ها ودر نواحی جنوبی تر رودخانه ا ترک گرگان وتاسند وپنجاب و8 قرن ادامه داشت وبا دیواره بزرگی واز نواحی استپ وسرد شمال اسیا جدا می شد ودر نواحی جنوبی تر اسیا که پائین رودخانه های مهم بود ونظیر رودخانه سیحون وجیحون ویا رودخانه سند وپنجاب ویا رودخانه کارون وسفید رود وارس واترک یا رودخانه دجله وفرات و"حوزه معیشت اقتصادی وکشاورزی انان "وکه قریه های اطراف رودخانه مزبور و زمین کشاورزی خوب اسیایی داشت ویا قریه هاوشهر های کوچک زراعی مفید داشت ویا در کناره های رودخانه های پر آب اسیا یی داشتند که از یک "مرکز اداری تیسفون اداره "ویا رتق وفتق می شدند وبا این سیستم سازماندهی مطلوب و"معیست کشاوزی مفید آسیایی " را درست کرده ویا به "مدیریت اداری وفرهنگی خوب شهر تیسفون یافته بودند وحدود 1100سال هم آنرا اداره می کردند ویا با همین مرزبندی جغرافیایی وفرهنگی و اقوام شمالی تر آسیا جدا می شد ند که تنها رمه داری را بلد بودند ویا دیواره جنوب آسیا یی انها هم ودر اطراف گرگان ونظیر دیواربزرگ چین بود که اقوام کشاورز حاشیه رودخانه زرد راحفظ می کرد ویا از تهاجم اقوم رمه دار شمال اسیا وشمال دیوار چین منفک می کرد ودیوارهاشکانی ها هم از شمال گرگان ویا در حاشیه رود اترک گرگان می گذشت وتا شهر مرورود وکنار شهر نسائ آنها کشیده می شد که دیواره مزبوررا و"صد دروازه "می نامیدند که یونانی ها وآنرا "هکاتم پالیس "ویا "شهر صد دروازه "می نامیدند وسپس با کشیدن دیواره مزبور ومانع آن می شدند که اقوام بدوی شمال شرقی آسیا وبه درون خاک بزر گ امپراطوریا نها نفوذ بکنند ویا ماحصل دسترنج انها را در اراضی مرغوب خراب بکنند بعلاوه مرزهای معیشت آسیایی انها و وبرخلاف امروز وبزرگتر از مرز ملی ویا مرز قومی کنونی ما بود وبلکه مزر فرهنگی – سیاسی واداری امپراطوری گونه فوق ملی خاص خود را داشتند وهنوز هم بقایای آن دیواره سنگ چین ویا دیواره شمال شهر گرگان وجود دارد واز زیر خاک بیرون زده است ویا "دیواره آبی فرات غرب آسیا هم وچنین است ودر "جنب غربی تیسفون "بود ومانع آن می شدکه اروپایی ها ی روم باستان واز فرات بگذرندوبه جلگه اسیایی انها بیایند ویا یونانی های بدوی هم واز رود بزرگ فرات بگذرند ویا از "پادگان بزرگ تیسفون "گذشته ووارد خاک ایران بزرگ بشوند ویا وارد معیشت آسیایی انها بشوند که فرهنگ خاص اداری ایرانیان و8 قرن پاسدار آن سیستم بود ! ودراین راستا بود که سران اشکانی وفصل بهار ر را هم ودر "شهر ری" ویا در دشت بزرگ وحاصلخیز ورامین وکرج ومدتی اقامت فصلی می کردند که انرا شهر "ارشکیه "می نامیدند !

تیسفون و تحولات پایتختی آن ومقابله فرهنگی با تمدن شهرروم بخش دوم دکتر محمد خالقی مقدم-

1. تیسفون و تحولات پایتختی آن ومقابله فرهنگی با تمدن شهرروم
2. بخش دوم
3. از : دکتر محمد خالقی مقدم- جامعه شناس شهری

1. وهمچنین نکته دیگر درمورد شهر سازی تیسفون است که باید بیفزایم که خانه های یونانی ساز شهر پیلس تیسفون ویا محله جدید ساز کتیسفون عصر اشکانی ویا محله های دیگر تیسفون ودر مابین فرات ودجله ومدل خاصی داشت که معماری اش کمتر از مدل معماری شهر روم نبود که شهر روم بر روی هفت تپه کم ارتفاع ومشرف بر "رود تیبر "روم واقع بود وتیسفون نیز مدل خاص شهر سازی شرقی داشت ودر محلی تل گونه نزدیک بغداد کنونی و انرا ساختند که مدتی آنرا "سی تا سه "ویا شهر " آپولونیا "می نامیدند که الهه یونانی بود ودر ایام قبلی ه ان "محله را "کتیسفون معماریونانی " نامیده ودر جنب محله بابل قدیم ساخته بودند وسپس در دوره اشکانی ها وعنوانش عوض شد و "محله سلوکیه "می خواندند که بنام 12 شاه سلوکوس مقدونی وبعد از اسکندر لقب گرفته بودند که همگی پسوند "سلکوس" داشتند وخود اسکندر یونانی مهاجم به خاک عراق هم ودر همان محل بابل قدیم فوت کرده بود وبعلاوه شهر سازی آن محله هم ودر وسط دورودخانه نزدیک بهم دجله وفرات انتخاب شده بود که نهرهای انشعابی از انها واز وسط محلات شهری تیسفون می گذشتند وسپس طراوت ویا زیبایی خاصی وبه درختان وفضای سبز تیسفون ومحلاتش می دادند ویا به عمارتهای شهری پر درختش می دادند که بوسیله ماهرترین معماران اسیایی ساخته شده بودند واهواز کنونی این طراوت فضای سبز را نداشت که شاهان مختلف تیسفون شهر سازی کرده بودند ویا از حکام محلی آسیا وآن نوع معماران وبنایان ماهر را وطلب می کردند وبعدا هم که اشکانیان وارد تیسفون شدند ودر ابتداتنها یک اردوگاه نظامی بزرگی داشتند ویا در همان "محله سلوکیه ساختند ویا در محله کتیسفون "ساختند وبعداانرا به محله مسکونی با دوام وبا مصالح خوب تبدیل کردند که چسبیده به محله قدیمی بابل تیسفون بود وخود محله بابل هم واز سه خرده محله شهری تشکیل می شد که ترکیبی از معماری قدیم وجدید ودر اطراف برج بابل باستانی بود وشامل محله های " بور سیب "ویا محله " دوباله" ومحله " نیب بور " بود که آبادیهای باقی مانده از آجر سازی "تمدن سابق کلده سابق " ودر این نقشه شهر سازی هم ومسافت دو رود دجله وفرات بهم نزدیک می شدوبعلاوه اولین کوره های پخت اجر بشری وبرای ساخت منزل در ان ناحیه بود که ابرفتهای خاص داش ویا کتیبه نویسی بادوام پخته هم در منازل آنان پا گرفت که در نقاط دیگر نبود وچراکه در دهات ویا در قریه های دیگر جهان وتنها خانه سازیها ی با مدل خشت وگل خام وجود دارد ویا خانههای کپری وحصیری وسیاه چادر رواج داشت که تا 150 سال قبل وتداوم یافته بود ولی کوره های اجر سازی کنار فرات ودر جنب تیسفون ویا استفاده از انها در دیوار منازل وتزیین انها یا در سقف اتاق ویا در کف کوچه ها ودر حیاط منزل وهر چند در دوره تمدن کلده وبابل وشاهان قدیمی آن شکل گرفت ولی در دوره تمدن 1100 تیسفون تکامل شهرسازی یافت ویا در شهر های دیگر جهان تنها از کوچه های گل الود می گذشتند ودر تیسفون برعکس بود وبعلاوه در شهر سازی خودشان هم واز وسط هر محله تیسفون ویک "نهر شاهی " وحفر کرده بودند که دورودخانه دجله وفرات ومنشائ ان نهر ها بود وبهم وصل می شدند وقبلا هم یونانی ها ویا "معما ر کتیسفون یونانی هم "آن نوع محله سازی سلوکیه را پسندیده ودر ملتقای آن "نهر شاهی کلده "ساخته بود که مادام دیو لافوا ویا مولف کتاب "تمدن کلده وبابل " عصر قاجاریه وبه آن موضوع ویا به "قایق های کوچک گبه ای "جاری در نهر کوچه ها یش اشاره دارد وبعدها همان "محله کتیسفون یونانی ساز" واین بار مقر حکمرانی اشکانیان گردید وبعلاوه اداره محله قدیمی بابل وسلوکیه را هم عوض کردند وبعلاوه به شهر داری وخشتر بانی ( شهربانی )تیسفون ضمیمه کردند که ادارت حکومتی آن هابود ویا در کنار دهانه کوچک منشعب از فرات ساخته بودند وبعدااین مدل ادارات پراکنده در اطراف نهر هار اجمع کرده وهمه را به "درون کهندز اشکانی "انتقال دادند وتا در صورت حمله دشمن اوستحکام اداری وامنیت داشته باشد واطراف این کهندژویا محوطه بیرو نی را که شامل دو محله قدیمی تیسفون بود وشامل محله بابل ومحله سلوکیه را و"شارستان "نامیدند که امروزه "لفظ شهرستان" نامیده می شود وتنها در درون شارستان و قلعه درونی کهندژ اشکانی آنها قرار داشت وولذا با این مدل شهر سازی مقاوم و"قلعه نظامی درون شهری حکومت سلوکیان طراحی شد ویا معماری کردند وآن قلعه درونی هم که ادارات اشکانی ودر درون آن بود وبر روی یک تل خاکی ساخته شده بود و"کهندژحکومتی اشکانی " نامیده میشد ودر کنار آن هم گنج خانه وزندان حکومتی وارو گاه نظامی خود را هم تاسیس کردند ودر ربض همان کهندژ اشکانی هم واولین "بازار تجاری اسیا "را ودر تیسفون دوره اشکانی ساختند که بازار برخی از تجار یهودی هم در همان ربض بود وبعلاوه برخی تدابیر شهر سازی کردند که در ایامی که رومی ها ویا با کمک اعراب مسیحی سوریه به تیسفون حمله می کردند و انها فقط گنج های خود را از تیسفون خارج کرده وبه "قلعه فراسپا "ودر نزدیک تخت سلیمان می بردندکه در وسط کوههای بلندسهند و قافلانکوه بود وخودشان در همان کهندژ تیسفون می جنگیدند وتنها یا یک "اسپهبد "هم وهمان پادگان مرکزی تیسفون" را اداره می کرد که فرمانده بقیه پادگانهای داخل کشور هم بودوبعلاوه در اطراف تیسفون هم وتعدادی قلعه نظامی دیگر کاشته بودند ویا انواع اسلحه خانه ها دایر کرده بودند که در هنگام حمله ارتش روم استحکام داشته واز شهر وسکنه اش محافظت بکنند که به اسامی ان قلعه های بیون شهری تیسفون اشاره نمی کنم وبعلاوه یک " دریک بد "ویا ( رئیس دربار ) ویا ارگ بد ویا وریاست پاسداران شاهی هم بر کاخها ویا بر ریاست کل پرسنل درباریان ویا بر کارمندان حکومتی تیسفون وبنام بزرگ فرمذار گمارده بودند ویا در دیوانها وادارات 12 گانه تیسفون گمارده بودند د ونیزبر اداره زندان تیسفون ویا بر اداره ضرب مسکولات درهم داشتند که اعراب وبه غلط واژه پول " دراخم اشکانی تیسفون " را وتنها " درهم " می دانند ویا پول مضروب اشکانی ها ودر تیسفون عراق را عنوان درهم ودینار عربی گذاشته اند وتادر کتابهایی ونظیر "کتاب تمدن عرب" گوستالوبن وغیره اودعا بکنند که اختراع مسکولات درهم ودینارومحصول تمدن عربی انهاست ویا مصرف خراج وجزیه ( یا واژه گزیت عصر ساسانی ) وهمگی محصول تمدن عربی دمشق اموی می باشد وانرا توسط افرادی مثل فیروزان واز تمدن تیسفون "خذ فرهنگی" ناقص نکرده اند ویا دفتر داری پیشرفته اداری آن اسناد هم ومعلول "تمدن عربی بغداد ودمشق ویا بیروت" است ویا معلول تمدن اعراب مراکش ولیبی می باشد ولی اقوام دیگر آسیایی این نوع نظام اداری ویا نظام پولی را نداشتند! ودر حالیکه اسناد تاریخی ومستند و این نوع ادعای تمدن عربی مصر ودمشق وبغداد ومراکش را قبول ندارند !و در حالیکه این نوع مفاهیم فرهنگی واداری من دراوردی آنها وقرنها قبل از ظهور این نوع از نویسندگان عربی معاصر وتنها در تیسفون آسیایی وجود داشت وبعلاوه اشکانی ها ودرهمان دوره تاریخی خودشان واین نوع از "سیستمهای اداری معیشت "ویا "شهرسازی خاص اداری "را بوجود آورده بودند ویا با ابتکار آنا ن بودکه همه ادارات مزبور را ودر قلعه نظامی درون شهر تیسفون پایتخت خودشان وتجمع مکانی داده بودندوتا محافظت بیشتر بشوند وبعلاوه در دوره تاریخی تمدن افرینی حکومتآنها ویا دورادور این نوع از عمارات حکومتی ویا اداری آنها ویک نوع حصار بزرگی کشیده بودند که از بقیه محلات تیسفون جدامی شدند ویا محوطه کهندژ نظامی واداری آنان را ساخته بودند واز "شارستان اطراف شهر" جدامی شد وحتی بازار هم در ربض وبیرون کهندژ مجوز فعالیت داشت که تاجران آزادی رفت واند وبه محل کسب وتجارت خود داشته باشند ویا از خانه های معمولی شهر تفکیک می شد که مشاغل سیاسی نداشتند وانرا "ماحوزه "تیسفون می نامیدند ودر ادوار بعدی تاریخ هم این نوع مدل شهر سازی کهندژ تیسفون وبه بقیه نقاط شهری آسیا "اشاعه فرهنگی "یافت ویا در آنها هم وربض ویا شارستان ویا خوره استانی تاسیس شده ویا دایره فادوسپانی آن نوع خوره ها اشاعه یافت ویا اداره طسوج حومه شهر ( ویا بخشداری معاصر ) هم چنین است ویا مفهوم اداره دهات ویا دهداری ویا کدخدایی دهات وقریه ها ی تابع شهر ها هم چنین است که از مدل تیسفون اشاعه یافت وسپس مورد تقلید فرهنگی بقیه شهر های آسیایی قرار گرفت که کتاب المسالک والممالک اصطخری به آن نوع شهر سازی مدل آسیایی اشاره دارد که مدل تفکیک شهر از روستامی باشد وفرضا در درهر دومکان سکونتگاهی یک انسان واحد سکونت دارند ولی یکی را شهری می نامند ودیگری را و"انسان روستایی "که سکونت گاهش "فاقد نظام اداری قریه "می باشد ویا کتاب احسن التقاسیم مقدسی هم واین از نوع تقلید فرهنگ شهر سازی ویا تقسیمات اداری ورایج عصر خودش را دمی بیند ویا در اکثر شهر ها وبلاددیده ویا در کتاب فتوح البلدان ان روزگا ر هم ذکر شده است ولی هنوز خیلی ها ومنشاءفکریوفرهنگی آفرینش خاص آن نوع تمدن شهری آسیایی را ذکر نمی کنند که چه قومی می باشند ؟ ویا معلول آفرینش کدام نوع نژاد بشری است ؟ویا معلول نظام فرهنگی کدام حکومت بشری است ؟ ودر کدام شهر تیسفون ویا در دمشق وقاهره ورباط مراکش نضج یافته آست ؟وحتی چنین سیستم شهر سازیتیسفون ویا تقسیمات نواحی شهری واداره ونظامی وخوره بانی ان ودر"تمدن شهر باستانی روم قدیم "هم وجود نداشت ؟ویا آن نوع از سیستم معماری پیچده شهری ونظامی لازم را نداشت ویا در شهر های اروپایی هم نمی شناختند وبهمین دلیل نقص داشت وبدنبالش مورد تهاجم اقوام بربر "ویزیگوت" ویا "استروگوت" وقوم واندال "وقوم ژرمن وفرانک اروپایی قرارگرفت ولذا تمدن امپراطوری روم باستان آنها وزود فروپاشید! که رقیب شهر تیسفون بود ویا از طریق تسخیر شهر روم وبوسیله اقوام بربر اروپایی وزود فروپاشید که مولفانی نظیر گیبون ویا "دان ناردو "وبا نوشتن کتاب "علل عظمت وانحطاط تمدن روم باستان "وسعی می کنند که فلسفه فروپاشی آن"تمدن رومی "را بشناسند ویادر دانشگاهیهای غربی وبه دانشجویان خود معرفی بکنند وولی اشکانی ها ودر ساخت وساز پایتخت تیسفون خودشان وروش شهر سازی دیگر را انتخاب کرده وتا محافظت از شهر کرده ویا انحطاط وفروپاشی پایتخت خودشان را خوب بلد بودند ویا نحوه حفظ مرکز تمدن کشاوزی آسیا یی ودر"تمدن اداری تیسفون" دوره خاص خودشان را بلدبودند ولذا این نوع از محافظات معماری ویا محافظت اداری ویا محافظت نظامی تیسفون را وخوب تعلیم دیده بودند و یا خوب یاد گرفته بودند وآنگاه در سیستم ساخت وساز محلات شهری تیسفون وپیاده کردند وتا در برابر حملات نمکرر نظامی ارتش بزرگ روم باستان و8 قرن دوام بیاورند ویا در برابر تعلیمات جدید لژیونرهای روم وکاربرد ادوات نظامی جدید انان و8 قرن دوام بیاورند وتا از این طریق و مرکز سازماندهی کشاورزی ومعیشتی واداری شهرهای کوچک آسیا وحفظ بشود وتا زیر دستانشان اعتماد بکنند مدیریت معیشت خودشان را وبه اشکانی ها سپرده بودند!ویا با حملات ارتش دیگران و زود فرو نپاشند ویا نظیر فرو پاشی اقتصاد قبلی دامداری وکشاوزی شهر های کوچک اسیا ودر عصر حمله اسکندریونانی نگردند که به مدل پایتختی تخت جمشید بی حصار حمله کرد ! که چنین نوع از استحکام سازی وپیچدگی محلات شهری تیسفون اشکانی را وهمان تخت جمشید قبلی نداشت ویا در قلب خاک ایران حصارقابل استحکام نداشت ولی ابتکارات شهر سازی پایتخت تیسفون اشکانی وساسانی طور دیگر بود وچنین وضعی نداشت وبلکه همان تسفون ودر لبه مرز حملات نظامی فرات وقرنها مقاوم بود ویا در نزدیکی حملات دشمن و1100سال دوام آورد وتمدن کشاورزی آسیایها را حفظ می نمود ویا در برابر ارتش مهاجم آنها واین شیوه اقتصاد اسیایی را ومصونیت می بخشید ویا با مدنیت خاص اداری وفرهنگی خودمصونیت می بخشید ویا از طریق پایتخت سازی خاص تیسفون مصونیت می بخشید ویا با نحوه خاص معماری نظامی آن حفظ وهمچنان اداره می کرد وبهمین دلیل هم و در طول حکومت 500 واندی ساله حکومت اشکانی ها وکالبد تیسفون دوام آورد ویا دربرابر تهاجم نظامی واقتصادی اقوام اروپایی وبه درون خاک آسیا تسخیر کامل نشد ولذا همان حملات بلا اثر مانده بود! وبعلاوه در این مدت حکومت 500 ساله اشکانی هاومعشت کشاورزی آسیا رشد می کرد ویا بعد از بیرون کردن ارتش اسکندر واز درون خاک اسیا وهمه اقوام اسیایی و"مدیریت مدل اشکانی "را قبول داشتند وتنها 160 سال سلوکیان وتنها در وسط خاک بین النهرین باقی مانده بودندوبقیه نقاط اسیا از انان تبعیت نمی کردند وبعدا نیز همان ناحیه کوچک اسیا هم از سلوکیان طرفدار اسکندر گرفته شد وبه اشکانی ها دادند که حدود 340 سال بقیه حکومتشان وبا پایتختی نظامی وسیاسی تیسفون وبقیه نقاط اسیا را مدیریت موفق بکنند وتا معیشت آسیایی آنها و مصون بشود که که بارها مورد حملات سنگین ارتش روم ویا لژیونر های مسلح آن آن ارتش قرار می گرفتند که قوی تر از ارتش اسکندر مقدونی بودند ودر حالیکه قبلا تنها روش ساده جنگهای صد ساله "آتن واسپارت "را بلد بودند ولی اروپاییهاو ورومیهای بعدی و نظیر دوره اسکندر وتنها جنگ ساده با شهر های اسیایی بلد نبودند وبلکه روشهای پیچیده نظامی وسیاسی را ودر حمله به خاک آسا درپیش می گرفتند وتا قبضه درآمدی دهات وشهر های اسیایی را بدست خود بگیرند ولی با تدابیر ومدیریت شهرسازی ونظامی واداری اشکانی ها وساسانی ها خنثی می شد! ویا با تدابیر مکاتباتی شهر بزرگ تیسفون اشکانی وبا آنها خنثی می شد ودر ارتباط با سران شهر های کوچک آسیا ویا در شیوه مدیریت بهینه شهرهای کوچک آسیا خنثی می شد ند ویا حدود 500 سال خنثی می شد که رومی ها وحملات مکرر می کردند وآنها هم در لبه مرز فرات دفع می نمودند ودر تاریخ کمتر کشوری است که پایتختش ودرلبه مرز دشمن باشد !ولی با تدابیر بهینه دو دولت مزبور و شهر تیسفون لبه مرز ی آنها مصون بود ولذا نتوانستند که کاری انجام بدهند ومن به صد ها حمله انان ودر دوره اشکانی اشاره نمی کنم وتنها متذکر می شوم که چنین تدابیرمفید ویا با شیوه خوب نگهداری پایتخت ویا با ساخت مفید اجزای شهری تیسفون و یا توسط اشکانی ها وطوری بود که لشکرکشی سردار رومی وبنام "سوروس "برشهر تیسفون و ناموفق شد وهرچند بلاش سوم اشکانی و دردوره مزبور ویا سال 197 میلادی واز همان ارتش مجهز رومی ها ودرنزدیکی تیسفون پایتخت شکست خورده بود ولی بدلیل همین نوع از استحکامات نظامی خوب کهندژ تیسفون ویا در تسلط بر بقیه اجزائ شهری آن شهر ورومی ها موفق نگردیدند ویا بدلایل مختلف نظامی وسیاسی نتوانستند که در تیسفون باقی بمانند وناچارا برگشتند و همچنین در طول حکومت 440 ساله ساسانی های بر تیسفون هم چنین وضعی وجود داشت که تیسفون همچنان مدیریت قتصاد بزرگ ویا نیمی ازخاک آسیا را وهمچنان بعهده خود داشت ومی توانست که دائما در برابر حملات مکرر ارتش بزرگ روم وبه شهر تیسفون دوام آورده ونقشه هایشان را خنثی بکند که حداقل 20 حمله بزرگ ارتش روم وودر طول دولت ساسانی ها وبه چنین وضعی دچار شد ویا برای تسخیر تیسفون ویا در حمله به خاک درونی آسیا وخنثی می شد ویا بی اثرمی ماند وهر چند گزارش اغلب این نوع از حملات به تیسفون ودر منابع تاریخی خود مردم آسیا وجود ندارد وازبین رفته است ولی در خود کتابهای مورخین اروپایی وجود دارد وهمگی ذکر شده اند که اسناد کتب تاریخی خودشان را ودر کتابخانه شهر رقیب روم وبه آتش نکشیده اند ویا نظیرکتب تاریخی کتابخانه تیسفون وبه آتش کشیده نشده است! ولذا اغلب آنها باقی مانده اند وامروزه مورد استناد مورخین معاصر هستند ومثلا در اروپا واسامی صدها مورخ اروپایی وجود دارد که در عصر اشکانی وساسانی گزارشگر تارخی بودند ولی در جامعه ما واسامی مورخین آسیایی ویا در در عصر در گیری 440 ساله دو شهر "تیسفون و روم "وهنوز وجود ندارد!ودر حالیکه ما دانشگاههای آسیایی ومدعی هستیم ولی بدلیل آتش زده شدن سه کتابخانه بزرگ دولتی تخت وجمشید ویا کتابخانه تیسفون وحتی کتابخانه نظامی اصفهان عصر سلجوقی وزبانمان قاصر می باشد ولذا تاریخ مدنیت مستند 500 هزار ساله آسیایی خود را نداریم ویا بدلیل آتش سوزی کتابخانه های خودمان نداریم وحتی علل آنرا ودر مکتوبات دانشگاهی ومطبوعاتی خود نمی شناسیم وعوامانه خود مان را گول می زنیم ویا تنها از روی ادعا های دروغین کتاب گوستالوبن وغیره می اندیشیم !ویا بجای تاریخ مستند ومکتوب وصرفا بر اساس اشعار شاهنامه نویسی ویا خدای نامه نویسی واسطوره ای اندیشیده ویا وبا اشعار دروغین فردوسی ویا دقیقی طوسی ودر مورد ملیت خود می اندیشیم ویا با افکار مخلوط با اشعار حماسی وغیر مستند ودرمورد تاریخ گذشته خودداریم ویا با چنین شیوه های سطحی ومی خواهیم که فرهنگ وتمدن 500 هزار ساله مدنیت اسیایی خود را وحفظ کنیم ودر حالیکه در کتابخانه های قدیمی ارو پا چنین نیست ویا بدلیل عدم آتش زده شدن اسناد تاریخی اش وهمچنان وجود دارند ومثلا هنوز کتابهای تاریخی مستند هرودوت ویا پلوتارک ودر عصر قبل از اسکند رودر اروپا وجود دارندکه مورد استناد دیگران قرار می گیرند ویا در عصر 900 ساله در گیری نظامی ایران اشکانی وساسانی مورد استناد است ویا دردرگیری با ارتش نظامی امپراطوری روم وهمچنان وجود دارند ویا اسامی صد ها مورخ رومی واروپایی این دوره تاریخی وجود دارند که نظیرتاریخ امیانوس مورخ رومی است که مستند ادر گیری ارتش تیسفون وبا ارتش روم را گزارش می دهد ویا درگیری ودر قریه ها ویا در بیرون قلعه تیسفون را گزارش کرده ویا در کتاب تاریخی خودش و ذکر کرده است !ومثلا وی نحوه لشکر کشی یولیانوس رومی وبه شهر تیسفون دوره شاهپور دوم راو مستندا گزارش کرده است ویا در کتاب خود ومفصلا ومستندا ذکر کرده است !وبعلاوه حدود 20 مورخ رومی دیگر هم وانواع لشکر کشی های ارتش روم وبه شهر تیسفون را ذکر کرده ویا در گزارشهای مستند تاریخی خودشان ذکر کرده اند! ویا هنوز اسامی مورخین اروپایی ویونانی وارمنستانی آنها وهمچنان در کتابخانه های دانشگاههای اروپایی وجود دارند ومثلا یکی از مورخین رومی ذکر کرده است که اولیانوس رومی ودر حمله به تیسفون وهمه گنج های تیسفون را غارت کرد وبرد !ولی ما مردم ایران ویا دیگر جوامع آسیایی ودردست خود چیزی نداریم وتنها ادعا داریم که تنها باسواد ترین اقوام آ سیایی می باشیم ولی بقیه ملل آسیایی ها نیستند ویا به اندازه ما ایرانیان نیستند !ویا کتب تاریخی ویا مولفین تاریخی مثل ما ها ندارند! ودر حالیکه در کتابخانه دانشگاه تهران خودمان وچنین نمی باشد که امروزه "دکتری تاریخی "می دهد ویا در دانشکده دیگرش ودکتری شهر سازی وشهر شناسی شهر های آسیایی را می دهد! ویا در کتابخانه ملی ویا در کتابخانه مجلس ما هم نیست !ویا هنوزعنوان یک مورخ ایرانی گذشته ودر آنها وهنوز وجود ندارد که نظیر هردوت ویا پلوتارک ویا پلینی ویا موسی خورنی باشد که تاریخ تمدن سیاسی واداری ومعیشتی 5000 سال قبل آسیا یی خودمان را ذکر کرده باشد ویا بما ها ومستندا بشناساند! ویا در کتابش ذکر کرده باشد! وحتی کتب تاریخی بعد از اسلام ما نیز چنین وضعی را دارند ! وهمه آنها وبدلیل عادت کتابخانه سوزی غلط خودمان می باشد که تاریخا به آن پدیده زشت عادت فرهنگی داده شده ایم وتا تکیه تاریخی به گزارشات شفاهی ویا دروغین دیگران کرده وویا به گزارش غیر مستند نژاد های دیگران تکیه بکنیم که در نزد ما مردم ایران وجاهت فرهنگی بالاتری دارد ویا بدلیل خود کم بینی زیاد ماهاست وبهمین خصایل اخلاقی خودمان است که امروزه وتنها تاریخ گذشته خودمان را بلد نیستیم ویا تنها از دیدگاه دیگران درمورد آنها اندیشده ویا بدون مستند نگاری قبول می کنیم وبعلاوه گزارش آنها هم وتنها دوقرن وبعد از ظهور اسلام ویا بعد از سقوط تیسفون است که می شناسیم وبعلاوه فلسفه واقعی سقوط شهرهایمان را درهمان دوره تاریخی وویا درادوار دیگر وفقط از دیگاه دیگران می شناسیم ویا دیگران هستند که وبرای ما ها وگزارش تاریخی کرده اند که نظیر تاریخ " لسترنج " "ویا "ریچارد فرای" است ویا افراددیگری نظیر آنها هستند که روایت غیر مستند می کنند ! بعلاوه مفسر ان مطالب مزبور هم وتنها خودمان نیستیم وبلکه مورخین عربی می باشند که بعد از دوقران از وقوع حوادث مزبورودر مورد فلسفه سقوط شهر هایمان نیز گزارش ذکر کرده اند ونظیر گزارش بلاذری عرب می باشد که هم کتاب فتوح البلدان را نوشته وهم توجیه کننده تاریخی ان حوادث است ویا فلسفه سقوط شهرهای ایرانی مان را هوفقط با منافع اعراب توجیه تاریخی می کند ویا آنهم تنها و بعد از گذشت دوقرن از وقوع حوادث ذکر کرده است که تاریخ تدوین کتاب مزبور می باشد ویا بوسیله اعراب دیگر نوشته شده است ومثلا در کتاب الفتوح بن اعثم کوفی نیز چنین است ویا در تاریخ نیشابور الحاکم انیز چنین ست که ذکر شده است ویا در کتاب "البلدان "فقیه همدانی عرب زبان می باشد که نوشته شده است ویا در کتاب "ابن فضلان عربی" است ویا در کتاب "ابن بطوطه " "ویا در کتاب ابن جبیر عرب" ویا "ابن رسته" و"ابن اثیر "و"ابن خلدون "وا"بن جوزی عربی "وغیره است که تاریخ اقوام آسیایی را نوشته اند ! ویادر کتاب "تمدن "عرب گوستالوبن است که فلسفه بافی تاریخی خاصی دارد !ویا مطالبی تاریخی بریده شده می باشد که در کتاب اخبار الطوال وغیره نیز چنین مندرج شده است وبدون انکه منشائ خبر تاریخی مزبور معلوم باشد ! ویا فرد گوینده "آن روایت تاریخی "ذکر شده باشد؟ویا در کتاب های تاریخی مسعودی هم راوی اصلی خبر ذکر بشود ؟ویا در کتاب مقدسی ویا در کتاب طبری وبلعمی ویا در کتاب حمزه اصفهانی وابن مسکویه هم ومستندا ذکر بشود که منشائ خبر ویا روایات تاریخی ناقص خودشان را وازکدام کتابهای گذشته دزدیده شده که اغلب از کتابخانه تیسفون می باشد که نمی خواهند انرا علنی بکنند ؟ وبه خوانندگان خود نمی گویند که چرا منشائ خبر مزبور را ومخفی کرده اند ویا به خواننده خود معرفی نمی کنند! ودر حالیکه این نوع روش زشت تاریخ نویسی را مورخین یونانی ندارند ویا مورخین رومی هم انجام نمی دهند!واگر اتش سوزی کتابخانه تیسفون نبود وأر ان صورت روش تاریخ نگاری ماها نیز طور دیگر ی بود وفرضا اسکولاستیک که یک مورخ یونانی است ومطلبی در باره ر حوادث تاریخی ساسانی ها ذکر کرده است که امانت دارانه می باشد ویا ذکر می کند ومی نویسد که " مطالب تاریخی مزبور خودش را واز " مخازن دولتی وسالنامه های کتابخانه پایتخت تتیسفون ساسانی اخذ کرده است ویا ومنعکس می کند ویا "افرات "مور خ سریانی هم چنین است که وضع مسیحیان ایران ویا تیسفون را وتنها از مطالب دولتی ایرانیان عصر ساسانی ذکر کرده است که در کتابهای تاریخ نویسی اعراب بعد از ظهور اسلام وجود ندارد! ویا این نوع از روش امانتداری ویا ذکر مطالب تاریخی وجود ندارد ویا درمورد گذشته آسیا وجود ندارد !وهمگی باعث شده است که ما امروزه ووضع گذشته تیسفون درک نکنیم !ویا وضع حوادث بعداز اسلام ویا علل اضمحلال فرهنگی تیسفون را نشناسیم !وکاری است که "گیبون" ویا "دان ناردو"درمورد تاریخ تمدن شهر روم نکرده اند وبلکه با نوشتن :کتابهایی مثل کتاب " علل عظمت وانحطاط روم باستان " واین نوع روش غلط تاریخ نویسی را رها کرده اند ویا مارکس وانگلس هم ودر مورد شناخت " معیشت برده داری روم باستان "وفرقش با "تمدن سرمایه داری روم صنعتی معاصر "هم انجام نداده اند ویا آن نوع از تحلیل غلط تاریخی را وانجام نداده ند که ما در مکتوبات دانشگاهی تاریخ نویسی خود داریم ویا در تحلیل رسانه ای خود وانجام می دهیم !ویا خودمان را مغرورا نه ودکتراهای تحلیل های تاریخی ویا سیاسی جهان معاصرمی شناسیم !ویا در تلویزیون ایران معرفی می کنیم !؟ولی در تبین حوادث تاریخی تیسفون عاجز می باشیم ونهایتا در اینجا ذکر می کنم که بعد از سقوط اشکانی ها ودولت ساسانی ها ودر سال 226 میلادی ودر شهر تیسفون شکل گرفت وهمگی بدلیل شکست داخلی ودرون ساختاری اردوان پنجم اشکانی اشکانی واز اردشیر بابکان بود وبدنبالش با آمدن ساسانی ها وبه شهر تیسفون واین بار وشاهان ساسانی هم وادارات حکومتی خاصی رادر تیسفون تاسیس کرده وسپس عمارات دولتی خودرا از "محله سلوکیه اشکانی "وبه "محله جدید ساز"ویه اردشیر " تیسفون " ساسانی انتقال دادند که کوچه های سنگ فرش دارداشت وهمچنین اصطبل های بزرگ نگه داری اسبان نظامی هم در همان محله بود که در جنگها بکار می گرفتند وبعدا هم ادارات ومحل حکومت خود را وبه محله جدید ساز دیگریوبنام اسبانبر بردند ویا بنام "محله اسبانبرتیسفون " بردند که اکنون هم و"مقبره سلمان فارسی" ودرهمان محله اسبانبر " تیسفون می باشد وبعلاوه بقایای "کاخ انوشیروان "هم ود ر کنار آرامگاه سلمان فارسی ودر همام محله است که امروزه و"طاق کسری "نامیده می شود وهمچنین محله اسبانبر هم ودر ناحیه جنوبی خود وبه بستر قدیمی دجله وصل می شد ویا در ان ناحیه هم و"تلی "بود که بر بلندی ان و"خزانه کسری" را ساخته بودند وبعلاوه چسبیده به همان "محله جدید ساز اسبانبر هم ومحله جدید ساز دیگر ی وبنام محله "رومکان "ویا دارالرومیه تیسفون را ساختند که از "صنعتگران رومی "تشکیل می شد ویا خانه ها ومغازه های آنان هم ودر همان محله رومگان ساخته شد ویا همگی در دوره ساسانی ها ساخته شده بودند که نظام فنی ویا حرفه مندی جدید صنفی شهر سازی تیسفون بوجود آورند ویا در تمدن شهر سازی آسیایی ها وتکامل حرفه یابی بوجود آید ویا از این راه وشهر های اسیایی را وتکامل شغلی وفنی بدهند! ویا در تقسیم کار جدید شهری به محلات شهری وتقسیم بهینه داده شده ویا الگوی شهر های آسیایی ویا رابطه اش با مشاغل اداری وسیاسی درون شهری بهتر بشود که بافت شهر سازی دوره ساسانی ونمونه عالی آن نوع از تکامل فرهنگی شهر آسیا می باشد که راه را برای تکامل فنی بقیه شهر های اسیایی بگشاید که در شهر سازی تمدن بابل وآشور وآتن عصر اسکندر وجود نداشت که مدل اغلب شهر های زراعی بزرگ بودند ویا حتی در مدل شهر سازی روم باستان ویا تخت جمشید ایران هم وجود نداشت بعلاوه ودر 5 کیلومتری محله "ویه اردشیر" هم و"محله بلاش آبادتیسفون "قبلی قرار داشت که اعراب آنرا و" ساباط " می گفتند وهمچنین ساسانی ها وبرای تامین آب شرب شهری تیسفون ویا برای محلات شهری اش ویا برای تامین آبیاری باغات خانه های محلات هفت گانه تیسفون هم وچندین نهر بزرگ اوز فرات جدا کرده بودند ویا از "کوچه های تیسفون" می گذارانیدند ونیز بوسیله این نوع سیستم نوین آبیاری شهری خود وباغات تیسفون را مشروب می کردند ویا "فضای سبز شهری" راودر هوای گرم بینالنهرین زیاد نمودند و نظیر " نهر گوده (ویا نهر کوثی )است ویا نهر نیل که هر دو از فرات منشعب می شدند وهمچنین نهر کوثی که از فرات جدا می شد وسپس به دجله می ریخت ویا نهر هایی که به " محله ویه اردشیر وبهر سیر " می آمدند ویا نهری که به " محله رومگان " آورده بودند ویا " نهر درقیط "ویا " نهر جوبر"که از تیسفون می گذشت واغلب هم حوض ها ویا آسیابها وحمامها وباغات "محلات تیسفون "ویا عمارتهای مجلل آنرا را مشروب می کرد ونیزشاهراه بزرگی هم واز تیسفون جدا کرده بودند ویا بعد از گذشت از شهر حلوان ویا شهر کرند وشهر طاق بستان کرمانشاه ویا آبادی بیستون وکنگاور وسپس به جاده های تجاری داخل ایران وصل می شد که کاروانهای تجاری از آن مسیر می گذشتند ویا کالا های مختلف واز چین وهند وبه بازار بزرگی نزدیک ساحل شرقی فرات تیسفون می بردندوبعلاوه در داخل شهر تیسفون وبرخی بازار ها ی عصر ساسانی را درست کرده بودند که با بازار عهد عتیق اشکانی فرق داشت وبعلاوه برخی معابد مسیحی ویهودی هم در ان محله ها وجود داشت ویا معبد بزرگ مزدا پرستی مغان زرتشتی هم ودرشهر تیسفون قرار داشت وبعلاوه در ابتدای حکومت ساسانی ها وبخش کوچکی از اعراب یمن نیز به نزدیکی وبیرون تیسفون آمدن ویا با پذیرش تابعیت سیاسی ساسانی ها ویا با قرار داد شرکت در امور پادگانی انها واز انها اجازه خواستند که در آبادی حیره نزدیک تیسفون زندگی بکنند که در اواخر عصر ساسانی وجمعیت آبادی حیره هم به حدود 5000 نفر رسیده بود که پایه گذار خط کوفی اعراب بودند که از کاتبان حروف الفبای پهلوی اوستا ی ساکن تیسفون واین نوع خط را یاد گرفته بودند وآنگاه در دوره ابوسفیان هم وخط کوفی مزبور را وبه مکه بردند ولی تا قرن پنجم نیز وهمان خط کوفی اعراب ساکنان حیره هم ویا اعراب نزدیک کوفه واغلب نقطه گذاری نداشت ومثلا تفاوت الفبای ب وت وث وپ ان زبان کوفی معلوم نبود ویا اعراب نداشت وتنها در دوره سلجوقیان وبوسیله نویسندگان ایرانی تکمیل شد ویا نقطه گذاری دستور زبانی شد ویا دستور زبان وصرف ونحو عربی هم بوسیله سیبویه ایرانی تکمیل گشت که خانواده اش واز فراریان تیسفون بود وخودش هم ومعلم عربی "مامون عباسی "بود وبعلاوه لازم به یاد اوری است که از سال 538 قبل از میلاد که کوروش هخامنشی ومحله بابل تیسفون را تسخیر نمود ویا در همانجا تاجگذاری هم نمودوتا سال 636م بعد از میلاد که تیسفون سقوط کرد واین شهر واز "یک محله شهر"ی کوچک وبه "هفت محله مهم "شهری تبدیل گشته بود وبعلاوه جمعیت آن هم دهها برابر رشد یافته بود ویا دهها رسته کارمندی ودرآن شهر بوجود آمده بود که درمحله بابل قدیم نبود ولی در سال 636میلادی وتوسط اعراب فتح گردید وبدنبالش سه روز همه خانه ویا کاخها ویا مغازه هایش وتوسط اعراب غارت شد ونهایتا حیات شهری اش خاتمه یافت ولی هنوز شهر روم وبرخلاف نظام تمدنی شهر تیسفون وهنوز باقی مانده است ویا علیرغم تغیرات مکرر امپراطوری اش وهنوز نظام تمدن شهری اش حیات دارد ویا توسط اقوام اروپایی نمرده است وبرعکس تیسفون واین بار تمدن شهری روم وبا مدل جدیدی شکل دیگر گرفته است ولی شهر تیسفون آسیایی چنین نشد که 1100سال ومقابله فرهنگی ونظامی وکشاورزی ویا اداری وبا "شهر روم باستان "داشت ویا یا "شهر روم بیزانس "ویا با شهر "روم قرون وسطی" ویا "روم رنسانس "ویا "روم صنعتی معاصر" داشت ولی بیک باره وتوسط برخی از اقوام آسیا یی وبه مدنیتش خاتمه داده شد ولذا حتی اعراب تسخیر کننده این پایتخت بزرگ آسیایی هم هنوز نمی دانند که فلسفه سقوط تیسفون چیست ؟ویا چرا که و بعد از کشتار ویا بیرون کردن سکنه 7 محله بزرگش ودوام نیاورد ؟یا بعد از بردن اشیای قیمتی منازل ویا بعد از مصادره املاک وعمارتها ومغازه هایش وچراتا سال 145 هجری و حاضر نشدند که در منازل بزرگ واعیانی این شهر بزرگ آسیایی وسکونت بکنند ؟ ویا دیوانهای اداری آنرا وادوباره حیائ نکردند ویا حاضر نشدند که آنرا در کنار دیگر شهرهای تحت سلطه خود وبعنوان یک شهر متوسط بپذیرند ؟ویا حداقل بصورت یک شهر کوچک عراق کنونی نگه بدارند ؟ ویاحداقل بازسازی شهری دوباره نکردند ؟ ویا برای دولت عربی جدید خود نکردند ! ویا حداقل بصورت یک "قصبه زراعی "متوسط عراق هم در نیاوردند وتا از این طریق و امکانات شهری خوب وباقی مانده از رژیمهای سقوط کرده سابق را وبرای دولت خودشان نگه بدارند ؟وبلکه بدلیل این نوع از سیاست های غلط خودشان وحاضر گردیدن که تمدن 1100 تیسفون بمیرد ویا همه سرمایه گذاریهای مادی وفرهنگی واداری گذشته ؟ن وهمگی واز بین برود ؟ویا به ضرر ملل دیگر آسیا یی هم واضمحلال سرمایه تاریخی واداری بیابد ؟ که گوستالوبن وآنرا "تمدن مدل عربی" می نامد! وکاری که دولت آشوری وبا شهر بابل قبل از خودش نکرد ه بود ویا در سقوط دادن مدنیت فنی واداری ومادی شهر های سابق سومر وبابل واکد وعیلام ودر بین النهرین ویا در خاورمیانه انجام نداده بود ولی تمدن برخاسته از تمدن مشق شام انجام داد ویا با دستاوردهای تاریخی ومعماری پیشرفته تیسفون انجام گرفت که همگی بخاطر صلاحدید های سیاسی وفرهنگی ودینی حاکمان دمشق وبیروت عربی بود که تیسفون وحدود 145سال تمام و غیر مسکونی باقی بماند وتا به زباله دانی تبدیل بشود ؟وتا همه خانه ها ویا مغازه ها ویا عمارتهای اداری ویا کاخهای حکومتی تیسفون وهمگی ازبین رفته ویا بعد از غارت همه اسباب واثاثیه اش واین بار ومعطل اداری بماند ه ویا غیر مسکونی بماند ! وکاری که اقوام بربر ویزیگوت ویا استروگوت ویا واندال اروپا هم وبا شهر روم انجام ندادند ویا هونهای تسلط یافته بر کشور رومانی اروپا هم وبا تمدن شهری روم باستان انجام نداده بودند! ولی بر اثر سیاست گذاری اداری وفرهنگی خلفای مزبور چنین بود ولذا با سیاست خلفای بنی امیه واین بار شهر بزرگ تیسفون خالی از جمعیت گشت ویا ترجیج دادند که بجایش وکوفه ساخته بشود ویا با خانه های گلی وبدون سیستم اداری ساخته بشود! ویا شهری بدون دفاع شهری وجایگزین تیسفون پیچیده تاریخی بشود !ولیکن برخلاف بینش آنا ن وهمان شهر سازی کوفه هم نماند ویا پا نگرفت !وبعد ها هم واز صحنه شهرهای عراق و حذف شد !ولذا سران عرب ترجیح فرهنگی دادند ویا ترجیح مذهبی دادند که تیسفون خلع سلاح بشود ویا فاقد دولت وفاقد ارتش و وخالی از جمعیت بماند ویا این بار بصورت یک شهر بزرگ غیر مسکونی ودر بیایدوتا فراموش بشود؟ ویا حتی ترجیح دادند که از اسکان دادن خانواده های اعراب نظامی ودر خانه های خالی تیسفون هم وجلوگیری بکنند؟ ویا در عمارتهای هفت محله تیسفون وکسی نماند ویا ممانعت بعمل آوررند که با عمل مزبور واعراب تحول رفتاری بیابند ویا مبادا با عمل مزبور ورو حیه نظامی گری خود را از دست داده ویا کشور گشایی اعراب وازبین ببرود ؟!ویا با عادت کردن به سکونت دائمی در محلات تیسفون وتغییر رفتاربیابند ویا بدلیل داشتن شغل اداری وکشاوزری دائمی ویا یک جانشینی ودر همان محلات تیسفون ومبادا روحیه کشور کشایی آنان وحذف ّبشود ؟ولذا در راستای همان سیاست های فرهنگی آن سران عرب بنی امیه و دمشق وتیسفون خالی از جمعیت ماند ولذا در طول حکومت آنان ویا حدود 145 سال وتنها ودرحیاط های تیسفون ومنازل آن وفقط علف هرز می روئید وحتی کاربرد کشاورزی هم نداشت ویا حتی اراضی آن شهرهم وبا وسعت زیادش وبه درد زراعت مفید وروستای گونه مفید نمی خورد که توام با زحمت کشی کاشت و داشت وبرداشت کشاورزی بین النهرین باشد که "مولد تمدن کشاورزی " بگردد ! ویا بعد از سقوطش وتنها خاصیت رویدن علف هرزرا داشت ! ویا در وسط دوروخانه بزرگ وکشاورزی خیز دجله وفرات جهانو برای خودش حفظ کرده بود که قبلا خاصیت تمدنی کم نظیری ودر تمدن تولیدی بشری داشت ! وبعلاوه حتی در کوچه هاومعبر های تیسفون هم و چنین وضعی وجود داشت وتنها علف هرز ودرمساحت 7 محله بزرگ تیسفون وتسخیر شده اعراب می روئید !ونهایتا هم با سقوط تمدن ساسانی وتنها بصورت یک شهر ومدنیت غیر مسکونی جهان در آمد ! وتا با این نوع از سیاست های غلط فرهنگی اعراب دمشق وبغداد وتنها تاریخ فرهنگی ومدنی گذشته تیسفون وبه فراموشی سپرده بشود !وحتی خلفای قبلی هم ومایل به این نوع از سیاست فرهنگی بودند وبهمین دلیل فکر می کردند که ساخت دو شهر پادگانی کوفه وبصره بهتر است واین بار کارکرد تیسفون اوز بین خواهد رفت !ولی یک قرن ونیم بعد هم همان شهر خشت وگلی کوفه پا نگرفت !ویا شهری ونظیر بصره کم رونق شد ویا با خانه های حصیری ونیزاری اش و دو قرن پا نگرفت وبعلاوه بعد! هم ودچار قیام زنگیان وبرده های آفریقایی گردید که اعراب آنا ن را واز آفریقا آورده بودند وتا خرما ودر نخلستانهای بصره بکارند !وبعلاوه وبه نقل مولف فتوح البدان ودر همان دوقرن اول هم وخانه های حصیر ی بصره ومرتبا دچا آتش سوزی مکرر می شد ویا در طول دو قرن اول اسلامی می شد ! ولذا نتوانستند که جایگزین نظام مدنی ویا شهر سازی ویا تجاری تیسفون بشوند! وبیهوده بر آن نوع از سیاست شهری اصرار می ورزیدند ! ولی همان سیاست شهری بنی امیه هم جواب نداد ویا سیاست حاکم بر شهر بغداد جواب نداد وبعلاوه آنها وبا ملاحظه برخورد اعراب دوشهر کوفه وبصره وبا حضرت علی وهمگی آگاه بودند ویا آن موضوع را وبخوبی مشاهده کرده بود ند که چگونه اعراب بصره وکوفه ویا در طی سه جنک جمل وصفین ونهروان وبا حضرت علی چه کردند ؟ویا در جنگ جمل نزدیک بصره وبا امام علی چه کردند؟ویا در جنگ صفین وجنگ نهروان اطراف فرات وچگونه به حکومت انتخابی خودشان وخیانت نمودند ! ویا چگونه با این نوع از جنگهای داخلی وپنج ساله خودشان وبا حضرت علی وچگونه به حکومت 5 ساله حضرت علی ودر کوفه پایان دادند وکوفه ای ساخته عمر بود وحضرت علی از مدینه وبه شهر کوفه آمده بود که 19 سال از عمر کوفه می گذشت ویا امام علی ودر سال 35 هجری واز مدینه بیرون آمده بود وتا در کوفه وحکومت اسلامی تشکیل بدهد !ولی برعکس شد وتنها در رمضان سال 40 هجری ودرهمان مسجد کوفه اسلامی وتوسط خوارج کوفه کشته شد !ویا پسرش امام حسن هم وبهمین دلایل سیاسی بود که ترجیج دادکه حکومت کوفه را رها کرده ودوباره به مدینه برگردد! وبعلاوه پسر دیگرش بنام امام حسین هم که توسط نامه های دورغین اعراب کوفیان ودعوت شده بود ولی در کنار فرات وبا خانواده اش وتوسط اعراب کوفه وقتل عام شد ویا در سال 61 هجری کشته شد! وسپس همان مردم کوفه هم و این بار طرفدار عبداله بن زبیر گردیدند وزمام کوفه خود را به دست وی دادند وسپس وی هم دوام نیاورد! ویا توسط قیام مختار ثقفی حذف شد وسپس در قیام سال 67 هجری ودر کوفه کشته گشت وآنگاه وبدنبالش وتعدادی زیادی از همان اعراب کوفه وبصره هم وبصورت خوارج در آمدند که "شاخه های مختلف خوارج را ساخته " بودند و شبیه "خوارج ازراقه" ویا "خوارج اباضیه "ویا خوارج شراه" وغیره بودند که کتاب مروج الذهبب مسعودی ویا کتاب "ملل ونحل" هم به اسامی مختلف آن خوارج عرب اشاره کرده است وهمگی از دو شهر بصره وکوفه نیز خارج گشته واین بار متفرق شده ویا این بار ودر استانهای اهواز ویا کرمان وفارس وسیستان ویا عمان وبحرین ومصر پراکنده شدند ویا ملل مغلوب شده را وتحت فشار مالی ونظامی خود قرار دادند واعراب خوارجی که نه حکومت خاندان حضرت علی را ودر مدینه قبول داشتند !ونه حکومت بنی امیه را ودر شهر دمشق قبول داشتند! ولذا خاندان بنی امیه هم وبخاطر همین هوی وهوسهای مردم کوفه ودر سالهای 73 الی 90 هجری ترجیح داد که کوفه وبصره هم حذف بشوند!ودراین راه و به ججاج بن یوسف ثقفی وکار گزارخودشان ودر عراق متوسل شد ند ویا به وی دستور دادند که با ساختن "شهر واسط "ودر منطقه عراق عمل کرده ویا آن شهر واسط جدید التاسیس را بوجود آورده وجایگزین سه شهر مزاحم کوفه وبصره وتیسفون بزرگ بکنند ! وبعلاوه تنها اعراب خراسان را هم ودر تحت حکومت حجاج قرار دادند ویا دراتحت داره فرمانداری شهر واسط عراق قرار دادند ! وتا با این روشهای اداری خود وریشه این سه شهر مهم بزرگ وتاریخی بین النهرین کنده بشود ! وبعلاوه با این قبیل از سیاستها ی غلط و کالبد شهری تیسفون قبل از اسلام کنده شد ویا کالبد شهری کوفه وبصره بعد از اسلام نیز کنده شد وحیات هردو شهر عراق تحت وحکومت آنان وخشکیده شده بود ویا فراموش می شد ! وبعلاوه معضل دیگر سیاسی کوفه هم ودر سالهای بعدی اتفاق افتاد که خاندان بنی عباس ربیشتر به فکر حذف شهر کوفه انداخت ویا با قیام زیدیان کوفه ودر این شهر تشدید گردید ویا با قیام داعیان حکومت سفاح عباسی در شهر کوفه ومعضل سیاسی حکومت دمشق هم بیشتر گشت ونهایتا منجر به قیام ابومسلم خراسانی وبه نفع خاندان بنی عباس ودرکوفه شد وهمچنین با قیام اقوام عرب طرفدار حکومت بنی عباس ودر کوفه وخراسان که هر دو باهمدیگر و رفت وامد دائمی داشتند ونهایتا در سال 132هجری وحکومت دمشق عربی کنده شد ویا بوسیله ابومسلم منقرض گردید وهمین امر هم وترس خاندان جدید بنی عباس را واز کوفه بیشتر برانگیخت ومشاهده کردند که اتکای ابومسلم خراسانی و به شورش گری اعراب کوفه می باشد ونهایتا ابومسلم هم در سال 137 به قتل رسید ونهایتا منصور عباسی ترجیح دادکه مرکز خلافت عباسیان هم از کوفه خارج شده وجمعیش رهسپار بغداد بشود وبعلاوه تیسفون خالی از جمعیت هم نباید باشد واین بار با ساخت وساز شهر جدید بغدادوکاملا منهدم بگردد ولذا در سال 145 هجری وبا تصمیم به ساخت بغداد وسیاست حذف هر دو شهر کوفه وتیسفون را دنبال می نمود وچرا که وی نیز نظیر بنی امیه واحساس ترس فراوانی واز سه شهر کوفه ودمشق وتیسفون می کرد وبهمین دلیل در سال 145 هجری سعی کردند که با تبدیل آبادی کوچک "بغ اباد "نزدیک تیسفون وبه شهر بغداد وهم کوفه حذف بشود وهم خاطره احیائ شهری تیسفون حذف بگردد !چرا که هر سه شهر مزبورخطر افرین و به شهر بغداد نزدیک بودند وبهمین دلیل ترجیه دادند که مصالح آجری تیسفون خالی از جمعیت نیز کنده شده واین بار در ساخت وساز کاخهای بغداد بکار گرفته شوند !وتا خاطره این "سه شهر مزاحم" وحذف بشود ! ویا با مکانیزم مزبور واین بار درگیریهای سیاسی آینده آن سه شهر هم وازبین برود ! وبهمین دلیل منصور عباسی تصمیم گرفت و بقیه خلفای عباسی هم وتصمیم وی را تکمیل کردند که بعد از گذشت 145 سال ومقرر شد کالبد فیزیکی تیسفون هم واز خاک عراق حذف بشود ویا حتی اجر ها ومصالح ساختمانی تیسفون هم کنده شده ودر ساخت وساز شهر بغداد وسامرا بکار گرفته بشود !ویا آجر های عمارتهای 7 محله بزرگ وغیر مسکونی تیسفون هم وکنده شده ودر ساخت وساز کاخهای شهر بغداد وبکار گرفته شوند !ویا در ساخت منازل جدید محلات تازه ساز بغداد وبکار گرفته شوند ! که به نقل منابع تاریخی مختلف وبا مخالفت خاندان برامکه ایرانی نسب روبرو شدند که سمت وزارت داشتند ولی به تذکرات آنها هم اعتناء نکردند واین بار برامکه راهم وبرانداختند! وبعدها هم موضع گری اقوام ایرانی صاحب قدرت هم وبا پذیرش تز خلفای عباسی وچنین موضع گیری ودر مورد شهر تیسفون یافته بودند که از این راه وخاطره تاریخی شهر تیسفون وفراموش بشود !ولذا همان سران ایرانی دولتها ی مزبور که بعدا بر شهر بغداد تسلط یافته بودند ونظیرسران ال بویه ایرانی ابودند ولی بغداد را گرفتند ویا سران سلجوقیان ویا سران قراقویونلو ویا سران اق قویونلوایرانی هم ویا حتی سران عثمانی های حاکم بر شهر بغداد هم وچنین تفکری داشتند بود وهمگی از احیای عظمت شهری تیسفون خوششان نمی آمد ویا با احیائ خاطره تاریخ ونظام تمدنی تیسفون موافق نبودند!ولذا با سیاست خودشان عمل کرده وباعث شدند که حیات دوباره شهری تیسفون وکوفه ودر بین النهرین برنگردد ویا برای همیشه ودرخاک عراق وبین النهرین وازبین رفته باشد !ویا حتی ال بویه هم که ادعا می کرد که یک حکومت ایرانی می باشد ویا مخالف حکومت بنی عباس ودر بغدادمی باشد ! ولی هیچ وقت سعی ننمود که به احیای دوباره شهرهای کوفه وتیسفون بپردارند که حداقل کوفه احیاء بشود که محل حکومت حضرت علی بودودر حالیکه ادعای تبعیت از وی را داشتند! وتنها با احیائ مقبره حضرت علی ودر بیرون شهر کوفه و"در قبرستان نجف "موافق بودند ویا با این سیاست خود وتنها نجف را و بصورت یک "دهکده کوچک زیارتی "در آورده وجایگزین کوفه کردند وحتی افسران انگلسیی هم وچنین کردند !که با کمک 300 هزار سرباز هندی وعراق وبین النهرین ومداین ویرانه را گرفته بودند ویا در جنگ سال میلادی 1917واز چنگ سر بازان عثمانی بیرون آورده بودند ! وتنها سعی کردند که دوشهرکم رمق بغداد وبصره توسعه بیابد وتا بصورت بنادر تجاری انها ودر حاشیه دجله دربیاید ویا در ارتباط با تجارتخانه های بنادر کمپانی هند شرقی ودر کنار اقیانوس ها عمل بکنند ! ودر راستای همین سیاست پنهان تجاری آنان هم وسعی ودر کتمان کردن مدنیت تاریخی تیسفون نمودند !ولذا با سیاست فرهنگی انها بود واز دوره قاجار وتا کنون ومیراث فرهنگی تیسفون ودر حال فراموش شدن از سوی مطبوعات ودانشگاههای غربی است وبهمین دلیل هم اغلب مردم شناسان اروپا ویا مورخین ویا باستان شناسان متاثر از آنها هم تنها به اکتشافات تاریخی ومدنی وباستان شناسی بابل قدیم می پرداختند وچیزی بنام شهر تیسفون نمی شناختند ویا تفسیر دیگری از بابل وسومر بین النهرین می کردند ونظیر مادام دیو لافوا که تنها از تمدن کلده وبابل عراق ودر کتابش یاد می کند ویا مولف سفرنامه بایندرمی باشد که تنها از تمدن آشوری عراق سخن می گوید ویا سفر نامه راولینسون انگلیسی هم وچنین وضعی دارد وبعلاوه مولفان دیگر تاریخ نویس سومروبابل اروپا هم وچنین نوع از کتاب نویسی را دنبال می کنند وتا تنها تمدن اولیه بابل قدیم را ودر بین النهرین را وتمدن اصلی نشان داده وبرعکس تمدن 1100 ساله تیسفون واز دیدگاه همه متفکران دانشگاههای اروپا ویا امریکا حذف بشود ویا از دیدگاه مولفین دانشگاههای بیروت وعراق ومصر هم حذف بشود !وحتی از دیدگاه مولفین استعمار زده دانشگاه تهران ویا تبریز هم حذف بشود ویا تاریخ تمدن تیسفون ودر دروس شهر سازی دانشکده معماری وشهر سازی دانشگاه تهران هم فراموش بشود ! وتنها به عقاید افرادی نظیر گوستالوبن عادت فرهنگی وعلمی بکنند که نویسنده کتاب "تمدن اسلام وعرب "می باشد ویا به مستندات افرادی مثل لسترنج وریچارد فرای وجرجی زیدان تکیه بشود که صرفا اعراب را بانیان فرهنگ آسیایی معرفی می کنند ویا مولفین عرب زبان دانشگاه امریکایی بیروت است که تنها قومیتگرایی اعراب را دامن می زنند ! ولی از پذیرش چیزی به اسم تمدن 1100تیسفون آسیایی وامتناع دارند ویا دوست دارند که همگان قبول بکنند که در عراق وفقط چند قوم کوچک بابل وسومر واشوری وجود داشتند که امروزه تمدن همه بشریت واز آنهاست ولذا تحریف بزرگی در تاریخ نویسی جهان بوجود آورده اند ویا با همین شگرد آنهاست که مطبوعات ودانشگاه های غربی هم وعوام فریبی کرده ویا در تالیفات خود دوست دارند که همه کاسه وکوزه های شکسته ویافته شده در کاوشهای عراق را وبنام تمدن بابل قدیم نامیده وبرعکس بابل قرون بعدی را وقیچی بکنند! که بیش از هزار سال وجزو یکی از محلات تیسفون بود ویا هم کتیبه های لوحی که در عراق می یابند وهمگی را متعلق به اقوام بابل ومنقرض شده 3800 سال قبل بین النهرین فرض بکنند وسیاستی که امروزه و در موزه های باستانشناسی دانشگاههای غرب رایج است و دنبال می شود ودر حالیکه تحریف عمیقی در تاریخ نویسی بشر تولید کرده است ودر حالیکه بعد از سال 538 قبل از میلاد ودیگر در خانه های بابل قدیم و واغلب اقوام بابلی قدیم زندگی نمی کردند وهمان اقوام قدیم بابل وغیره وبدلیل جنگها ی مختلف ویا بدلیل مهاجرت وغیره ومنقرض شده بودند وبعلاوه کاسه وکوزه ویا لوح گلین یافته شده موزه های غربی وهمگی کاسه وکوزه گلی بابل قدیم نیست وبلکه بسیاری از انها جزو اسباب الات منازل افرادی بود که مدت زیادی در 7 محله تیسفون زندگی می کردند ویا به مدت 1100 ودر دوره حکومت هخامنشیان واشکانیان وساسانی ها ودر 7 محله بزرگ این منطقه میان فرات ودجله زندگی می کردند که آنرا " تیسفون "خطاب می نمودند ولذا به نقل ص 858 کتاب جغرافیای تاریخی ایران وگروه اکتشافی اکسفور فیلد در منطقه کیش بابل موفق به کشف چندین کوشک کاخ ساسانی ها میگردند وارتور پوپ نیز در مقاله خودش وبنام" یک کوشک ساسانی "وازیک کوشک شکیل وپنج گنبدی ساسانی ویا با ستونهای رعنا وکشیده آن کوشک ویا با درختان خرما وبوته های گل در اطرافش سخن می گوید ولی هنوزاغلب باستان شناسان غربیها وتنها سعی دارند که با قیچی کردن تاریخ تیسفون ایرانی وهمه محلات ویران شده بابل وسلوکیه واسانبر وویه اردشیر تاریخ تیسفون را وبه زیر مجموعه تمدنی بابل سنتی ببرند و یا کاربرد همان کاسه وکوزه گلی ودر منازل ایرانیان ساکن محلات مزبور را هم و در سه تمدن هخامنشی واشکانی وساسانی را حذف کرده ویا با تحریف های غلط کتاب گوستاولوبن ویا مادام دیولافوا واشپولر ولسترنج وغیره وهمگی را جزو تمدن اعراب محسوب دانشگاهی بکنند واعرابی که قبل از تاریخ 636 م وکمتر قوم عرب درخاک بین النهرین وقریه ها شهرهای آن دیار بودند داشت ! وبجز از اشکانیان وساسانیان وتاریخ در مورد اقوام ساکن بین النهرین چیزی ننوشته است ولی اموزه خیلی از مورخین ویا مردم شناسان غربی ویا مولفان اداری ویا معماران غربی وتفسیر دیگر دارند ویا برخورد علمی یکطرفه وبا مظاهر فرهنگ وتمدن باستانی "شهر تیسفون " انجام می دهند که در مورد سابقه "تمدنی شهر روم" می کنند وطوری که امروزه حتی معماری ویا نظام سنای شهر واشنگتن را هم ونتیجه تمدن سرخ پوستی امریکا نمی دانند وبلکه تکامل معماری شهر روم ایتالیا می دانند که توسط مهاجران اروپایی واز خاک اروپا وبه خاک امریکای سرخ پوست نشین سابق انتقال فرهنگی داده شده است ! ووبعلاوه تمدن امپراطوری روم باستان اروپا راهم وحاصل تمدن ملی فرانسه ویا آلمان ندانسته ویا حاصل تمدن اتریش ویا انگلستان هم نمی دانند وبلکه همگی را حاصل "حوزه فرهنگی متاثر از تمدن غنی شهر روم "می دانند که شاخ وبرگ غربی اش ودر کشور مختلف اروپا رشد یافته است وبرعکس چنین تحلیل تاریخ نویسی ویا مردم شناسی وبا فرهنگ آفرینی شهر تیسفون اسیایی نمیکنند که قبل از سال 636 م وهمه اقوام آسیایی را متاثر از خود کرده بود ویا فرهنگ کشورهای مختلف چین وهند هم واغلب متاثر از نظام نوین اداری وزراعی ومعیشتی ومعماری تمدن تیسفون و آسیا بود ولی امروزه یا با سوژه سازی دروغین رسانه ها ی غربی ویا با تز در گیری اقتصادی چین وامریکا ویا تز در گیری روسیه وامریکا ومسکو وماجرا طور دیگر شده است ودر حالیکه همه مظاهر ساختمانی ویا مظاهر هنری ویا علمی ویا معماری وفنی ونظامی آسیا هم به تمدن 150ساله مسکو پکن ربط ندارد ولذا همه مدنیت سابق آسیا ودر زیر خاکهای تاریخ نویسی جدید مدفون می گردد ویا در زیر خاکهاویا باز یافت تاریخی غلط مدفون می گردد واز سوی دیگر وبرعکس همه حوزه "تمدن آفرینی آسیایی تیسفون "واز یاد همه تاریخ نویسان ویا مردم شناسان دانشگاهها بیرون رفته وتنها "حوزه تمدن افرینی شهر اروپایی نشین روم باستان "وبرای سکنه پنج قاره جهان ذکر می شودو.برعکس شناخت شهرسازی ومعماری تیسفون فراموش می شود که درطی 1100سال وجود داشت ویا بوسیله معماری وابتکارات سه رژیم هخامنشی واشکانی وساسانی ودر اسیا انجام گرفته بود که معماری خوب ویا با مصالح با دوام ونقشه کشی محلات مناسب دوام داشت ومخصوصا در محلات "ویه اردشیر واسبانبر ورومکان "دوام داشت ویا در طی حکومت 34 شاه ساسانی وساکن در تیسفون دوام داشت ویا با ساخت منزل برای کارمندان ودبیران ونظامیان ایرانی آن شهر تیسفون دوام داشت ویا در طی 440 سال عمر دولت ساسانی ویا در طی 22 شاه اشکانی ساکن تیسفون دوام داشت ویا وسیله کارکنان اداری ونظامیانش ودر طی حکومت 350 ساله آنان دوام داشت که در تیسفون مستقر بودند وبعلاوه 7 شاه اشکانی هم که حکومتشان وهنوز بر تیسفون مستقر نبود که دولت 500ساله ایرانی داشتند ویا بعد ازفوت اسکند داشتند ویا از دوره فرهاد دوم نیز که هفتمین شاه اشکانی بود و توانست بقیه پیروان اسکندر را هم واز تیسفون بیرون بیندازد وبعلاوه در طی حکومت 340 ساله اشان هم ومعماری محلات بلاش آباد ومحله ماحوزه تیسفون رابوجود آورده وشکل دادند وبعلاوه اقوام ایرانی ونظامیان اشکانی را هم در محله سلوکیه تیسفون ( کتیسفون سابق ) مستقر کردند ویا معماری ونقشه کشی محلات سلوکیه یونانی ها را هم تغییر دادند که حدود 140 سال وجود داشت ویا در طول حکومت 12 شاه سلوکی دوام داشت ویا آن "محله سلوکیه "تیسفون را ساخته بودند که از دوره سلکوس اول شروع می شد که در سال 312 قبل از میلاد بود وحدود 20 سال بعد از تسلط اسکندر وبران شهر حکومت داشت وتا دوران "انتیوخوس ششم "دوام داشت که دوازدهمین شاه سلوکی بود که ساخت وساز در محله سلوکیه می نمود ودر حالیکه در سال 129 قبل از میلاد وارتش ایرانی فرهاد دوم وسران دولت سلوکی ویا همه سربازان یونانی را واز محله سلوکیه تیسفون بیرون انداخته وتا سال 224 بعد از میلاد که سه محله مهم تیسفون را وشهر سازی کردند ودر همین سال هم جایشان به معماری وشهر سازی 34 شاه ساسانی دادند که سه محله مهم دیگرساخت ونظیر شهر سازی محلات " ویه اردشیر " ویا"اسبانبر "و" یا "رومکان "که درادوار بعدی بوجود آوردند وتا اینکه بعدا اعراب ودر سال 636 میلادی (ومعادل سال 14 هجری) ویا چند سال بعد از وفات پیامبر وبه تیسفون هجوم آورده وبعلاوه براثر 8 سال خلاء سیاسی قدرت که در تیسفون وجود داشت واعراب یمن وعربستان هم وارد بین النهرین شده واین بار به تمدن 1100 ساله تیسفون ودر بین النهرین خاتمه دادند ولی قبل از آن دوران وتنها چند هزار عرب وساکن بین النهرین بودند وآنان هم اندک بودند وحدود 5000عرب لخمی یمنی بودند که در پادگان عربی – ایرانی حیره وماموران جنگ با رومیان شده بودند وتا در مواقع جنگ ووارد میدان وبه نفع ساسانی ها بشوند ! وهمچنین قبل از دوران شاهان سلکوس واسکندر هم وحدود 208 سال وفرمانداران هخامنشی ویا سربازان ایرانی وبراولین محله تیسفون حاکم بودند ویا "محله بابل تیسفون " را اداره می کردند ویا ساخت وساز ویا طراحی شهری آنرا وبا "خزانه دولت هخامنشان تکمیل "می کردند ومثلا منازلی در اطراف برج قدیمی بابل ساختند که معبد قدیمی ویا برج باغات معلقه آنان محسوب ویا برای ارتش وکارمندان ایرانی ساکن آن شهر ساختند ویا با معماری وشهرسازی هخامنشی ساختند که کورش اولین بار ودر سال 538 قبل از میلاد ووارد بابل شده بود ویا آنرا از دست آخرین حاکمان آشوری خارج ساخته بود وآنگاه فرمانداران خودش را هم برآن محله شهری گماشته بود وتا اینکه آخرین فرماندار بابل تیسفون هم ودر سال 331 قبل از میلاد بود که داریوش سوم هخامنشی ودر جنگ گوگمل شکست خورد ویا در جنب فرات وبابل تیسفون وشکست خورد وآنگاه ارتش اسکندر اروپایی وارد محل فرماندار حاکم هخامنش در بابل شد ویا طرفداران سلوکی آن ووارد این شهر شدند ولی ساخت وساز محله سلوکیه آنان هم در تیسفون ودر فاصله سال 125 الی 138 قبل از میلادوجود داشت ولی توسط ارتش فرهاد دوم اشکانی وازهمان "محله سلوکیه تیسفون " نیز بیرون انداخته شدند ودر نهایت بایدبیفزایم که در فاصله سال 538 قبل از میلاد وتا سال 636 بعد از میلاد وساخت وساز شهری تیسفون دوام داشت ویا از یک محله شهری کوچک وبه 7 محله شهری مهم وپر جمعیت تیسفون تبدیل شده بود وشکل معماری وشهر سازی تیسفون هم ویا ابزارها تکنولوژی شهر سازی آن شهر هم ودر طی 1100 ساله مدنیتش وافزوده شده بود وبعلاوه بزرگترین نظام کارمندی مکتوب ویا پیچیده اداری را هم داشت ویا در آسیا بوجود آورده بودومثلا در دوازده دیوان اداری تیسفون وحدود چند صد هزار کارمند اداری ونظامی وتجاری وفنی وپزشکی وکتابداروجود داشت ویا مترجم ومعلم وخنیاگر وجود داشت که نظیر آنان ودر هیچ شهر آسیایی وجود نداشت وحتی در پکن ویا دهلی نو ومسکو وحتی در شهر روم باستان هم وجود نداشت ولی با خلائ قدرت سیاسی 8 ساله ای که در تیسفون شکل گرفت وهمه آن چند صد هزار کارمند نظامی وفنی واداری وتجاری تیسفون متلاشی شدند ومثلا در تیسفون وبالای 160 هزار کارمند نظامی ساکن وجود داشت ولی تعدادی از آنان ودر طی جنگهای قادسیه وزنجیر وجنگ پل وجلولا وغیره کشته شدند که خانواده هایشان در تیسفون بودند واین بار بدون سرپرست شدند ویا بدون حقوق دولتی شدند وبعلاوه منازل واسباب منازلشان هم ودرهفت محله تیسفون وتوسط اعراب مصادره گردید که فقط در جنگ جلو لا وحدود 100 هزار نفر آنان کشته شده بودند ونهایتا حدود 200 الی 300 هزار خانواده آنان ویا پرسنل دههاهزار کارمند اداری تیسفون هم آواره شدند ویا تعداد زیادی از تاجران ویا مغازه دارها ویا صنعتگران وپزشک ویا مترجم ویا خنیا گر ساکن 7 محله تیسفون هم ودچار ترس شدید شدند واین بار اسباب واثاثیه ولوازم قیمتی ویا مرغ وخروس منزل خود را هم رها کرده واز بیم جان خودشان وشبانه از تیسفون فرار کرده ویا د رسال 636 م بعد از میلاد واز دروازه های شهر خارج گشته وبه شهر های مختلف ایران پناهنده شدند واسناد تاریخی مختلف ولیستی ازحرفه های متنوع آن کارمندان ساکن هفت محله مهم تیسفون را بیان می کند که در 12 دیوان اداری تیسفون بودند ویا در چندین سازمان متعلق به عصر معیشت کشاورزی آنان فعالیت می کردند وبعلاوه اسناد تاریخی مختلف مشاغل آنان را به شرح ذیل می شمارد :که برخی کارمندان "اداره برید تیسفون " بودند که امروزه ودر غرب وزارت پست وتلگراف نامیده می شود وهمچنین کارمندان دیوان برید عصر غزنوی ویا سلجوقی 500 سال بعدهم وتنها کپی برداری از "دیوان برید عصر ساسانی "می باشد ودر دوره مزبور اختیارات مهمی ودر عصر ساسانی داشتند ویا در راهداریهای آن دوران داشتند وفرضا انوشیروان ساسانی ویکبار ودر هنگام خروج از تیسفون ویا در رفتن به جنگ وتنها " رئیس دیوان برید تیسفون " را وقائم مقام خود ودر پایتخت کرده بود وبعلاوه دهها هزار کاتب "دیوان استیفای عصر ساسانی "هم در تیسفون چنین بودند که شامل کارمندان اداره ارزیابی مالیات زراعی دهات آسیا بودند ویا کارمندان مساحی اراضی مزبور ویا کارمندان ممیزی مالیات ویا ماموران نگه داری اسناد مالیات ها وخراج زراعی بودند ویا ماموران مالیات راهداری ومالیالت صنفی وتجاری ویا تحصیل داربودند که آنها را "گهبد "می گفتند یا کارمندان اداره ضرب سکه ونقره درخم و یا دینار ساسانی بودند که با فوت هر شاه تیسفون هم وسکه های جدید وبا چهره شاه جدید تولید می کردند ویا نقوش جدید آن دوره ودر کارگاههای تیسفون ضرب میکردند ویا ماموران مکاتبه با روسای شهر ها ویا کارمندان "دیوان انشائ تیسفون"بودند که شامل کارمندان کاتب ویا کارمندان رسائل ویا پیک ها ویا ماموران بایگانی آن اسناد اراضی زراعی دولتی ویا زمین شخصی ویا زمین های اداره موقوفات وخیریه ها بودند ومثلا یکی از آنان و بنام " فیروزان بود که به عمر خلیفه دوم ونحوه نگهداری اسناد خراج دولتی را یاد داد ویا کارمندان "دیوان پاسداران شاهی "بودند که شامل محافظان شاهان ویا شاهزاده ها ویا نگهبانان قصر ها ودربهای دولتی ویا باغات سلطنتی بودند ویا "کارمندان اداره خزانه ساسانی "بودند که نگهداری سکه ویا جواهرات ویا غنایم اخذ شده از سربازان رومی وغیره را وبعهده خود داشتند ویا توسط آن "کارمندان خزانه تیسفون "بودکه آنها را "کنز بر" می گفتند ویا ماموران " نگهداری فرشهای قیمتی قصر ها ویا عمارات دولتی بودند ویا نگهبانهای نگهداری اسباب های قیمتی 12 دیوان اداری بودند که در محله اسبانبر تیسفون قرار داشت ویا ماموران نگهداری پرده های قیمتی ولباسهای الوان ویا حریر ویا دیبای خانواده ساسانی بودند ویا ماموران نگهداری وسایل قیمتی کاخها ویا عمارتها وحرمسرا ها ویا ماموران نگهداری خزانه اسلحه ویا شمشیر ونیزه ویا لگام اسب ویا لگام وسپر های ارتش بزرگ ساسانی وبعهده آنان بود وبعلاوه "کارمندان دیوان اسپهبدی"تیسفون هم که شامل کارمندان نگهبانان داروازه قلعه های تیسفون وبرج های دیده بانی آن بودندد ویا کارمندان "ارگ بد "و قراولان کوچه ها ویا گزمه های شهر ویا نگهبانها مشعلدار ودر شبها بودند ویا در کوچه های محلات 7 گانه تیسفون بودند ویا سرهنگان وسرجوخه های پادگان مرکزی تیسفون بودند ویا کارمندان کارگاه شمشیر سازی ونیزه سازی تیسفون بودند ویا کارمندان اصطبل های نظامی بودند که 1200فیل جنگی داشتند ویا 12000هزار اسب جنگی داشت ویا ماموران 9000قاطر بارکش نظامی بودند ویا صد ها گاری بارکش جنگی بودند ویا کارمندان صد ها منجنیق قاروره انداز آتشین بودند که از نمد های اغشته به قیر ودر جنگهای رومی واز آنها استفاده می شد وبعلاوه منزل همه این نوع از کارمندان نظامی هم ودر تیسفون بود ویا منزل "کارمندان دیوان حکمرانی ساسانی "بود که امروزه "وزارت کشور" خوانده می شود وشامل کارمندان خوره بانان ایالات ویا فاذوسفانها ویا مرزبانها بودند که در تیسفون خانواده داشتند ویا "خشتر بوانها "که امروزه "اداره شهر بانی "گفته می شود ویا طسوج بانها ( بخشداری معاصر )ویا اداره دهبانها وکدخداها که ماموران اداره مزبور چندین هزار روستای زراعی بین النهرین حومه تیسفون را رتق وفتق کشاورزی می کردند وساسانی ها اداره کشاورزی دهات بین النهرین را به 12 گروهبندی کدخدایی ویا طسوجی ومدیریت ان تقسیم کرده بودند ویا "کارمندان تشریفات در بار "بودند که به نقل اسناد تاریخی وحدود 1000نفر آشپز ویا مامور خرید وطبخ کاخها ویا عمارات دولتی تیسفون بودند وبرخی هم وهمراه خروج یزدگرد ساسانی واز تیسفون خارج شده وحدود 16 سال هم وهمراه وی وبه شهر های مختلف می رفتند وتا زمان مرگ وی ودر شهر مرو ویا در سال 652 م وهمراه وی بودند ویا حدود 1000 خنیاگر وبربط نواز بودند که بهرام گور واز هند وبلاد مختلف آورده بود وآنها هم وهمراه یزد گرد واز تیسفون خارج شدند ویا برخی از انان ونطیر" باربد "دوره خسرو پرویز بود وبرخی هم ونواده های نوازنده ماهر داشتند که ابراهیم موصلی دربار خلیفه عباسی واز خنیاگران فراری شده مزبور واز تیسفون بود ویا حدود 1000 کارمند باغبان ومیراب باغات سلطنتی ساسانی بودند ویا ماموران آبگیر که به انها " ور "می گفتند ویا کارمندان میر آخور شاهی ( اسپاپت )ویا کارمندان نگهداری آهو وگور خر وطاووس وغیره در "باغ نجیر گاه تیسفون " بودند ویا دهها مترجم دربار ساسانی بودند که به زبانها مختلف سانسکریت وچینی ورومی ولاتین یونان وارمنی وترکی وعربی وافریقایی آشنایی کامل داشتند وتا در هنگام آمدن سفیر واز چین ویا از روم ویا از هند به دربار عمل کرده وآنها هم مامور ترجمه شفاهی مکالمه سفیران بودند ویا مامور ترجمه نامه های رومی زبان امپراطوران روم به شخص شاه بودند ویکی از آنها هم "روز به پزشک "می باشد که در عین حال که پزشک دوره انوشیروان بود ولی آشنایی کامل نیز به زبان سانسکریت هندی داشت ولذا با دستور انوشیروان وکتاب "کلیله دمنه "را واز زبان سانکریت هندی وبه زبان " فهلوی اوستایی "ترجمه کرده بود وبعلاوه تعدادزیادی هم از خانواده های این نوع مترجمان ماهروبعد ها واز تیسفون خارج شده وبه شهر بغداد ودر 23 کیلومتری تیسفون رفتند ومثلا درابتدای دوره خلفای عباسی وبیت الحکمه بغداد را تاسیس کردند که ترجمه آن دوران را رواج بدهند وتا بقیه اسناد مصون مانده از آتش سوزی کتابخانه تیسفون وحفظ بشود ویا تحت عناوین مختلف "خدای نامه "وغیره هم وبه زبان فارسی دری وترجمه شده ویا به زبان یونانی وغیره ترجمه بکنند وتا برخی از اسناد تاریخی گذشته مزبور وحفظ شده ویا با عنوان افراد مختلف نشر شده وتا در مکتوبات تاریخی ایران باقی بماند وبنظر می رسد که محتوای کتاب مروج اذهب مسعودی ویا محتوای کتاب " التنبیه والاشراف مسعودی ویا دهها جزوه وی ومحصول نقل قول این مترجمهاست که مربوط به حوادٍ تاریخ های گذشته است ولی ترجمه های ناقص واز مترجمان بیت الحکمه بغداد می باشد که بدلیل زرتشتی بودنشان ونمی خواستند که نامشان افشاء بشود ویا کتاب " الرسل والملوک "طبری است که در آن موقع ودرشهر بغداد بود ویا کتاب " تاریخ شاهان وپیامبران حمزه اصفهانی است ویا کتاب "اخبار الطول دینوری "است که مربوط به تاریخ عصر ساسانی می باشد و یا حتی محتوای کتاب "فتوح البدان بلاذری "ویا "الفتوح ابن اعثم "است که دوقرن بعد از اسلام تدوین شده است واصل اسناد آن ها هم ودر کتابخانه تیسفون بوده است ولی در همه آن کتابها ومنبع اصلی خبر حذف شده وعمدا بنام دیگران تحریر گشته ویا چاپ شده است وزیرا مولفین مزبور ویا هیچ کدام از مولفانش آن کتابها ودر دوره ساسانی نبودند ویا در عصر امپراطوران روم باستان زندگی نمی کردند که بحث های تاریخی ودرمورد ان سوژه وبلکه نقل قول توام با واسطه است وبعلاوه در دربار تیسفون وصد ها پزشک ماهر وجود داشت که مامور معالجه شاهان ساسانی بودند ویا مامور معالجه ودرمان وجراحی جراحت های فرماندهان ویا سربازان ارتش ساسانی بودند ویا در هنگام جنگهای خونین وبا ارتش روم وهیاطله وغیره طبابت می کردند وبرخی از آنهاهم ونظیر "برزوئیه طبیب "است ومدارک تاریخی نشان می دهد که برخی از آنان را ویزدگرد اول ساسانی به تیسفون کشاند ه بود وزمانی کهوی مریض شده بود ولذا از شاهان محلی هند خواسته بود که پزشکان ماهر دیار هند را وبه تیسفون معرفی بکنند وبرخی دیگر هم واز نواحی دیگر ایران معرفی به دربار شده بودند ویا حتی از بلاد فرنگ بودند که به دربار تیسفون آمده بودند ویا پرسنل بیمارستان دولتی ودر تیسفون را ویا برای شاهان وزنان وبچه ها ی آنان بوجود آورده بودند ویا برای معالجه فرماندهان نظامی ساخته شده بود وبرخی دیگر هم ودر قصبه جندی شاپور نزدیک دزفول خوزستان اقامت کرده وبیمارستان جندی شاپور خوزستان را تاسیس کردند وبعدا هم پزشکان فراری شده ازتیسفون ویا بچه های آنان وبه دربار خلفای عباسی هم رفتند وبعد ها هم وهمان افراد وپزشکان بیمارستان عضدی بغدادرا بوجود آوردند واینجانب تحقیقی در مورد پزشکانی ایرانی بیمارستان عضدی بغداد تدوین کرده ام وبنظر می رسد که حتی زکریای رازی هم ویا ابوحیان وغیرههم ودر نزد پزشکان وخانواده فرای شده از تیسفون درس خوانده اند ویا آموزش طبابت دیده اند وبعلاوه تعدادی دیگری از سکنه تیسفون هم وکارمندان کتابخانه بزرگ تیسقون بودند که اسناد کتیبه ای ویا اسناد پوستی ویا اسناد پاپیروس کاغذی را ونگه داری می کردند ویا اسنادی از قرون قدیم بابل وآشور وسومررا نگه داری می کردند وهمگی اسناد تاریخی بود که سر گذشت اقوام آسیایی را بیان می کرد که با آن قومها ارتباط داشتند ویا اسناد عهد عتیق پیامبران بود وبعلاوه همان کتب گذشته را هم ودر صندوقهای دولتی کتابخانه تیسفون وحدود 1100 سال ونگهداری کرده ویا بازنویسی کرده بودند ویا تعمیر کتابت کرده بودند ولی اعراب وبا ورود به تیسفون وعلاوه از غارت هزاران اموال قیمتی کاخها ومنازل ودکانها ونهایتا اینوع اسناد کتب قدیم را ازبین بردند وهر چند مورخین مختلف واز کثرت غنایم غارتی آنان در تیسفون تعجب کرده اندویا اسنادغنائم غارتی آنها و در برخی از کتب تاریخی ذکر کرده اند ولی بزرگترین ضربه اعراب آتش زدن کتابخانه بزرگ تیسفون بود وبه بهانه اینکه کتب مزبور واغلب کتب ضاله وکفر بوده ویا از عهدقدیم بت پرستی مانده است وبرخی هم مربوط به دین کفر زرتشتی می باشدکه انها را "کتب گبر" ویا"کتب کفر "می دانستند و لذا آنرا اتش زدند وهمان کاری که اعراب ساکن اصفهان هم انجام دادند که طرفدار حسن صباح عرب مروی بودند ویا با دستور خلیفه اسماعیلی مصر وبه آتش زدن کتابخانه ومدرسه نظامیه اصفهان وبعد از فوت نظام الملک وملک شاه پرداختندکه هزاران جلد کتاب ذیقیمت داشت ویا در کتابخانه مزبورسوخت که همه آنها وبا همت نظام الملک گرد آمده بود ویا با پول خزانه بزرگ امپراطوری سلجوقی ودر کتابخانه نظامیه اصفهان گرد آورده شده بودند ونمونه دیگرش هم وآتش سوزی کتابخانه بزرگ تخت جمشیدبود ویا بوسیله طرفداران اسکندر اروپایی ویونانی انجام گرفت و در حالکه افراد سطحی نگر میراث فرهنگی وآنرا آتش سوزی کاخ تخت جمشید جلوه می دهند ودر حالیکه سوزاندان ستونهای سنگی کاخ تخت جمشید وعملی بی فایده تلقی میشد که توسط اسکندر انجام بگیرد وبلکه سوزاندن کتابخانه تاریخی تخت جمشید هدفش بود که تابحال مدیران میراث فرهنگی وآنرا ندانسته اند که چه لطمه ای به فرهنگ غنی تمدن آسیایی زد ه شد وبعلاوه تیسفون ودر دوره ساسانی وتعدادی کارمند آموزشی ویا معلم با سواد هم داشت که از حقوق دولتی خزانه ساسانی پول می گرفتند ویا مدرسه دولتی تیسفون را ساخته بودند که در مدرسه مزبور هم وفرزندان شاه را "درو س علمی" داده ویا خواندن ونوشتن ویا علم وفن سخن گفتن با سفرائ خارجی را به انها می آموختند ویا علم شناخت جنگها ویا علم مقابله با دشمن را یاد می دادند ولی با تسخیرتیسفون وهمه آن 400 الی 4500 هزار کارمند اداری ونظامی تیسفون وهمگی رفتند ویا در طی جنگهای جلولا وجنگ قادسیه وغیره کشته شدند ویا کارمندان دیگر ی بودند که همراه یزدگردسوم واز تیسفون خارج شده وبتدریج کمتر شدند وتا اینکه در اواخر عمرش وتنها تعدا د4000نفر خدمه دولتی باقی مانده بود ویا آشپز همراهش باقی مانده بود ویا افراد خنیاگر ویا افراد حرمسرا ها که باقی مانده بودند که در سال 652 م ووی در شهر مرو کشته شد وهمان 4000نفر هم ومتفرق گشتند که همراه یزد گرد واز تیسفون بیرون آمده بودند وبعلاوه درهمان تیسفون هم وتعدادی از کارمندان عالی رتبه هم منزل داشتند که برخی روسای 12 دیوان اداری تیسفون بودند ومثلا رئیس انها و"بزرگ ویا ورزک فرمذار "نامیده می شد که در اصطلاح امروزین و " صدر اعظم نامیده می شود وهمگی خانواده آنها هم ودر محله اسبانبر زندگی می کردند ونظیر خانواده بوذر جمهر است که صدراعظم انوشیروان بود ویا خانواده "مهر نرسی" که وزیر بهرام گور بود ویا یزدان گشنسب که صدر اعظم شیرویه بود ویا " یزد پت " که مشاوراعظم ملکه بود که در تیسفون منزل داشتند ویا در همان دربار ساسانی وچند ین هزار معمار ویا بنای ماهر وجود داشت که مامور ساختن قصر ها ویا مامور تعمیر آآن عمارتها بودند ویا مامور تعمیر دروازه های شهر ویا پلهای ساسانی بودند ویا در شهر های مختلف ویا در جاده ها ی مختلف بودند ویا مامور طراحی پایه های معابد زرتشتی بودند ویا مامور نقشه کشی ایوان های قوسی ساسانیها بودند ویا مامور ساخت منازل اعیان بودند ویکی ازآن معماران تیسفون و"روز به بن بزرگ مهر همدانی" بود که بعد ا معماری ویا ساخت وساز بنا ویا ستونهای مسجد بزرگ کوفه را انجام داد واعراب وساخت وساز این نوع ستونها ویا سقف بزرگ انرا "بلد "نبودند واین نوع معماران ساکن تیسفون هم و بهمراه چندین هزار صنعتگران رومی محله رومگان تیسفون وخارج شدند ویا تاجران عمده شهر که از تیسفون فرار کردند ویا به بلاد دیگر رفتند وهمچنین تیسفون در دوره ساسانی ودارای تعدادزیادی موبد زرتشتی بود که در محلات مختلف ومناسک دینی را برای مردم انجام می دادند ویا کتاب اوستا را وتعلیم می دادند وبعضی از آنان هم ومفسر مذهبی اوستا بودند وبرخی هم وفقیه های زرتشتی بودند که مسئول استخراج حقوقی آیات اوستا بودند ویا برای معاملات مردم بودند ویا جهت ازدواج مردم بودند ویا مسئول استخراج "احکام اوستا" ودر مورد نحوه صدور حکم دادگاهها بودند ویا از روی متون اوستا بود ند که در کار خود هم حرفه ای شده بودند ونواده یکی ازآنها هم وبنام ابو حنیفه وبه منصور عباسی معرفی شد که "پایه فقه حنفی "را ودر بغداد پی ریزی بکند ولذا به نقل جلد اول کتاب مجمل فصیحی وپدر بزرگ ابوحنیفه هم ودرشهر تیسفون دوره انوشیروان و"فقیه کتاب اوستا" بود ویا اصول فقه زرتشتی ویا استنباط مذهبی از آنرا می دانست وبعلاوه آن شیوه علمی راو به اعضای خانواده خود هم وآموخته بود واین قبیل از موبدان نیز ودر تیسفون منزل داشتند ولی با آمدن اعراب به درون قلعه شهر واغلب آنها هم واز شهر خارج گشته وبه نقاط دیگر رفتند وبرخی از این موبدان آشنا به فقه اوستا هم وجهت حل اختلافات مالی واختلافات خانوادگی مردم وبعنوان "موبد قاضی "محسوب " می شدند وبه "دیوان قضای تیسفون " راه می یافتند ومثلا برخی وبا عنوان (وردان ویا قاضی ) ودر دادگاه تیسفون کار می کردند وبعلاوه ریاست آن قاضیان هم و"داد ور داد وران " نامیده می شدند ونیز همانطوریکه گفتم وسقوط تیسفون نیز بیش از آنکه معلول "اقتدار اعراب "باشد وبیشتر نتیجه خلاء قدرت 8 ساله ودرشهر تیسفون بود که وقوع حوادث ناگوار سیاسی وپی در پی آن را بوجود آورد ولذا اغلب سکنه شهر را وبه ترس شدید کشاند وعلت آن هم چنین بود که "شیرویه" ویا پسر خسرو پرویز وبا تبانی برخی از نظامیان کودتا کرده وپدرش خسرو پرویز را ودر 70 سالگی واز سلطنت خلع کرد هوبه زندان انداخت وبرای اینکه خودش هم ودچار درد سر نشود ولذا 17 تن ا ز برادرانش را کشت ویا اعضای خانواده اش را هم وبه قتل رسانید وبعدا خودش هم وترور شد ونهایتا وبجز از دوتن از دختران خسرو پرویز که بنامهای پوراندخت ویا آزرمیدخت بودند وکسی نمانده بود ویا برای ایفای سلطنت وباقی نمانده بودند ودر این وسط وبرخی از فرماندهان نیز سعی کردند که قدرت دربار را بدست بگیرند که با مخالفت بقیه نظامیان تیسفون روبرو شده ونهایتا به قتل رسیدند وبعدا هم و قدرت به آزرمیدخت ساسانی رسید که مدت 6 ماه وسلطان شده بود ولی فرمانده پادگان مرکزی تیسفون هم وبنام " فرخ زادان " وشرط اطاعت نظامی واز آزرمیدخت را وتنها در آن می دانست که وی به همسری "فرخ زادان "در بیاید ودر این راستا و برخی از مشاوران سیاسی آزرمیدخت هم مخالف ان تز بودند ویا این نوع از همسری را وصلاح ندانستند وبه وی اعلام کردند که وی می خواهد که خودش سلطان بشود ویا سلطنت ساسانی ها را براندازد ودر این وسط هم وبرخی افراد پادگان تیسفون و فرصت یافته وفرخ زادان را مقتول می نمایند وپسر وی هم که در خراسان بود ویا مسئول پادگان خراسان بود وبنام "رستم بن فرخزاد" نامیده می شد واز شنیدن خبر قتل پدرش وعصبانی شد واز خراسان حرکت کرده وبه تیسفون لشکر کشید ونهایتا نیز آزرمیدخت را وبه قتل رسانید ودر این وسط وتعدادی از اعراب هم وبعد از وفات پیامبر واز مدینه خارج شده وبه مرزهای بین النهرین آمده بودند ویا با مرزبانان ساسانی ها ودر جنگ پل وغیره روبرو شده بودند ونهایتا با رستم فرخ زاد هم در گیر می شوند که قدرت را بدست گرفته بودومسئول امنیت مرزها بود ولی با کشتن آزرمیدخت ومورد نفرت نظامیان دیگر قرار گرفته بود ولیکن با آمدن اعراب وبه مرزهای ساسانی وناچار بود که به دفع آنان بپردازد ولی نظامیان زیر دستش هم که کشتن دختر خسرو پرویز وبدست وی را دیده بودند واز اطاعت وی ناراضی بودند واو هم با خیانت در جنگ قادسیه وترتیبی اتخاذ کرد که اعراب بتوانند وتعدادی از نظامیان پادگان مرکزی را واز بین ببرند که از وی ناراضی بودند واین نوع از خیانت ها ی نظامی ویا سایر حوادث سیاسی 8 ساله وهمگی باعث شده بود که بخش بزرگی از اعراب وبسادگی وارد خاک بین النهرین شده ویا به طرف تیسفون حرکت بکنند وبعلاوه دروازهای تیسفون هم وکوچکترین مقاومت را ودر برابر آان انجام نداد ولذا بدون درد سر واز دروازه ها ووارد شهر شد ند وسه روز تمام وبه غارت تیسفون پرداختند وبدنبالش خیلی از سکنه شهر هم وناچار گردیدند که اسباب واثاث منزل خود را رها کرده وبرای حفظ جان خود واز تیسفون فرار بکنند وبعدا همان اعراب هم وفرهنگ حفظ ونگهداری یک شهر متمدن وبرزگ آسیایی را نداشتند ولذا ترتیبی اتخاذ کردند که بعد از فرار همان سکنه اش نیز وکالبد فیزیکی شهر نیز فرو بپاشد ویا سرمایه گذاریهای مادی 1100ساله آن شهر هم ازبین برود ویا نیروی انسانی ماهر کارمندی آن شهر به تباهی کشیده شود ومتفرق بگردند و بعد از آن تاریخ هم وکاری کردند که اغلب عمارتهای هفت محله بزرگ تیسفون هم وروی به ویرانی بگذارد که "فلسفه اضملال تمدن تیسفون" است !