ایران شناسی - قوم شناسی - جامعه شناسی

دزفول واهمیت استراتژیک آن برای دولتهای گذشته ایران

از: دکتر محمد خالقی مقدم – جامعه شناس شهری

دزفول از ریشه لغوی دژپل وبا الفاظ مترادفش دزفیل ودسفول ویا دز پل می باشد که در مورد این شهر بکار رفته است  ولذا،شهری است که برای اغلب دولت های گذشته ایران  ، اهمیت شهری استراتژیک داشته است واین نوع اهمیت استرتژایک اش هم به دلیل پل آن شهر می با شدونیزبدلیل  دژنظامی گذشته آن شهر که در کنار پل مزبور قرار گرفته بود و یاافراد نظامی اش همیشه نگهدارنده آن پل بودند  وبعدا همین کلمه دژپل هم  به شهری اطلاق شد که امروزه دزفول نامیده میشود و یاعنوان شهری اش را ازهمین عنوان پایه گذاری تاریخی  خود می گیرد ونه از جنبه جغرافیای  شهری اش وبلکه بخاطر دژ وقلعه نظامی آن بوده است ویا بخاطر پل نظامی مهم آن ناحیه بوده است که دریک نقطه استراتژیک وحساس ایران قرار داشت که با سقوطش ممکن بود که بسیاری از اراضی اطرافش هم دچارآشوبهای سیاسی ومنطقه ای بشود وبهمین دلیل بود که دولت ساسانیان به اهمیت استراتژیک و یاجغرافیائی آن پی برده بودولذا اردشیر بابکان این قلعه نظامی  را در کنار رود خانه مزبور ساخته بود وبعدا هم شاهپور دوم ساسانی ،  به ساخت این پل تاریخی ودر کنارآن قلعه نظامی پرداخت و یاجهت گذر به شهرجدید الساخت اش و بنام جندی شاپور بهتر پی برد وبه کمک اسیران رومی اش به ساخت آن پل تاریخی دزفول اقدام نمود وبه همین دلیل است که حمدالله مستوفی  در صفحات111 و215 و218 کتاب" نزهت القلوب"  خود  از دزفول نام می برد ویا در ص111 کتابش می نویسد که، دز فول را اردشیر بابکان ساخت وبر دوجانب آب جندیشابور نهاده است وپلی بر آن آب بسته اند، بچهل ودو چشمه ودرازی آن پل هم پانصد وبیست گام وعرض اش پانزده گام  وآنرا پل اندیمشک خوانند وآن شهر را بدان پل باز خوانند وبر جانب شرقی بالای شهر جوبی درسنگ بریده اند ودر زیر شهر با رود رسانیده اند ودولابی بزرگ بر آن جوی ساخته اند ، چنانکه پنجاه گز آب بالا می اندازد ومدار شهر بدان آب است  وشهری وسط است ومواضع بسیار از توابع آنست وبه حد ود قرای شافجرد ومطران مرغزاری است، نیم فرسنگ در نیم فرسنگ،  وتمامت نرگس خود روست.                                                                                                 

وهمانطوریکه گفتم با آنکه قلعه  نظامی دز فول و یاپل کنارش در زمان اردشیر بابکان وشاهپور ذوالاکتاف ساخته شده بود ولیکن قرنها در دوره دولت ساسانی ها تنها به عنوان قلعه نظامی  کنار پل مزبور باقی ماند تا نقش نظامی خود را در آن منطقه ایفاء بکند وبعد آنکه در دوره اسلامی هم خوزستان تسخیر شد   با زمدتها بعنوان پادگان نظامی مسلمانان باقی ماند وتنها مسجد صعصعه دزفول ودر کنار بقعه حزقیل نبی  دزفول و در کنار اردوگاه نظامی آن ساخته شد ولی از تجمع مردم عادی در آن ناحیه جلو گیری شد تا جنبه نظامی اش از بین نرود  واز این رو اغلب کتب بعداز اسلام هم تنها  به پل مهم  دزفول اشاره کرده اند وبر خلاف  شهرهای دیگر ایرانی است که به ابعاد شهری و یا به نحوه مشاغل ومعیشت سکنه شهری اش تا دوره ایلخانی اشاره نکرده اندو نشان می دهد که همچنان اهمیت نظامی خود را برای دولتهای مختلف ایران و در این چند قرن ماضی، همچنان نگه داشته بود  ولذا پلی بود که ابن سرابیون آنرا پل رومی میخواند و نشان میدهد که اسیران رومی آنرا در دزفول ویانظیر بند شادروان شوشتر ساخته اندویا ابن رسته در ص 103 کتاب اعلاق النفیسه  خود، از آن، بعنوان پل رود نام می برد وبه" ویژگی شهرش" اشاره نمی کند و بعلاوه مقدسی نیز در احسن التقاسیم ، از آن به عنوان قنطره(کلمه عربی پل) نام می برد  و یاص 46 کتاب "سنی ملوک الارض"  نیز صرفا  به پل نظامی مزبور اشاره میکند ویاقوت حموی   نیز از آن، بعنوان پل روناش  نام می برد ودردوره تیموریان نیز از مهندسی آن پل یاد شده است و مولف کتاب خلیج فارس هم در ص 84 کتابش از آن دز پل  وقنطره الزاب  یاد می کند ونجم الملک نیز در دوره قاجاریه  از پل سیصد وشصت زراعی دزفول یاد می کند ومحتوای همه این کتابها نشان می دهد  که چندین دولت ایران، و  تازمان دولت سلجوقیان نگذاشته بودند که ناحیه دز فول  از حالت قلعه نظامی حساس بیرون آمده  وبشکل یک سکونت گاه شهری معمولی در بیاید وبهمین دلیل هم اغلب کتب قدیمی ایران هم  علیرغم ذکر کلمه دزفول  به ابعاد شهری آن  ناحیه نمی پردازند و بعلاوه لفظ اندیمشکی هم که نزهت القلوب  درذکرناحیه دزفو ل آن را نام می برد  ولی امروزه بعنوان شهری میان اهواز ودزفول است  بدا ن خاطر می باشد که در دوره رضا شاه که میخواستند در قصبه صالح آباد خوزستان ، ایستگاه راه آهن بسازند و بعد  از تاسیس ایستگاه صالح ابادخوزستان هم جمعیت آن آبادی رو به افزونی گذاشت و یاحالت شهری بخود گرفت وچونکه قریه صالح آباد  وا بخاطر بنیانگذار اولیه آبادی مزبو ر که صالح خان مکری بود و در سال 1220 هجری ودر دوره محمد علی میرزا دولتشاه قاجار وحاکم دزفول  وبعنوان مامور دولتی وی در این ناحیه خوزستان، آن آبادی را ساخته بود  و لذافرهنگستان دوره رضا شاهی  هم کلمه اندیمشک  استعمال شده درمتن کتاب نزهت القلوب را که نام پل دزفول شمرده می شد،  برداشته و به عنوان این آبادی صالح آباد بزرگ شده، اطلاق می کند وآنرا شهر اندیمشک می نامند                                           

       آری،همانطوریکه اسناد تاریخی ایران نشان می دهد  در ایام قدیمی ایران  این دژ نظامی شمال خوزستان  که در نقطه حساس واسترتژیک بود و یامی توانست در ارتباط دو شهر مهم  شوش وشوشتر  ویادر قطع ارتباط آن دو شهر  و بخاطر دره رود خانه اش ،نقش حساسی بازی بکند که اولی پایتخت زمستانی هخامنشیان بود  ولذا در اوائل دولت ساسانیان این پل حساس ویادژ نظامی کنار آنرا ساختند تا ارتباط حساس جاده شهر های مهم ایران از هم نگسلد زیرا برای گذر از هر کدام به یکدیگر،  به این پل حساس نیاز بود که آنرا" دژ پل" نامیدند وبعلاوه چونکه دز پل  در منطقه جغرافیائی حساس تفکیک دشت هموار خوزستان  از استانهای کوهستانی ایلام ولرستان وبختیاری قرار داشت وهمه آنها در این ناحیه کوچک، بهم وصل می شدند وبعلاوه در نقطه حساس اتصال مرادوات ویا منازعات  چند قوم لر وبختیاری وایلامی واعراب دشت عباس وبین النهرین  قرار داشت  واز سوی دیگر هم  این چند نقطه حساس کوهستانی ویا جلگه ای  وبا قومیت های مختلفش و ازطریق تنگه حساس رود خانه بزرگ ومهم دز  بهم دیگر وصل میشدند ولذا بیک" دژنظامی" حساس در کنار پل مزبور نیاز بود  وبهمین دلیل امروزه دو هزار سال است که نامش را به این ناحیه جغرافیائی داده است  تا ارتباط توام باا منیت  این تنگه حساس را در ورود ویا خروج از دشت خوزستان را نگه داردوهمین نکته حساس واستراتژیک راساسانیان بخوبی تشخیص داده بودند ولذا در کنار رود خانه دز، قلعه نظامی مهم خود را ساختند وسپس درکنار آن دژاقدام به تاسیس یک پل حساس نمودند ودر دولت های بعدی هم مسئولان دولتهای بعدی ایران به این نکته حساس نظامی توجه نمودند وبهمین دلیل است که تیموریان  مهمترین داروغه های خود را در شهر دزفول وبرای حفظ امنیت خوزستان نگه می داشتند ویا قراقوینلو امیر یوسف فرزندش را حاکم این شهر کرده بود ویا صفویه هم قلعه نظامی مهمی  در این شهر ساختند  و یانادرشاه افشار هم که بخاطر وقوع فتنه شوشتر  مجبور شده بود که جنگ با عثمانی ها را در خاک عراق رها کرده وبه شوشتر بیاید  وچند بار از دزفول گذشته بود ولذا به اهمیت نظامی آن شهر پی برد  وبخاطر اهمیت استراتژیکی اش  دستو رداد تا"قلعه دز شاه" را در شمال شهر دزفول بسازند وقاجاریه هم به آن مسئله مهم پی برده بود ولذا به نقل محتوای کتاب "دزفول در دوره مشروطیت وص 192 آن کتاب ، محمد علی میرزا دولتشاه ، مهمترین فرزند فتحعلیشاه  هم پادگان قدیمی دزفول را در سال 1232 هجری ودر دوره فتحعلی شاه در دز فول ساخت و40 سال این پادگان برپا بود ونیز کتاب "سفرنامه لرستان وخوزستان " حسنعلی خان افشار ،در دوره قاجاریه  در ص 155 و196 کتابش از" ارگ نظامی دز فول" ودر ص 145 کتابش از"قلعه دزفول ویا از کوشک محمد علی دولت شاه در دز فول یاد می کندویا در صفحات 145 و230 و234 کتابش از پل قدیمی دزفول  ودر صفحات 149 و234 از سکوهای دزفول ودر صفحات 152 و235 کتابش از آسیابهای دزفول بحث میکند  که متعلق بدوره ساسانیان است ودر کنار همان رودخانه دز بود ونیز در صفحه 57 و146 کتاب مزبور از" محله قلعه دزفول"   یاد میکند  و یادر دوره پهلوی نیز بخاطر اهمیت استراتژیکی اش ،" پایگاه وحدتی "را  در آنجا تاسیس میکنند وصدام هم که به اهمیت شهر دزفول، در سقوط تمامی  خوزستان پی برده بود  وبخوبی میدانست که باوجود دزفول امکان تسخیر خوزستان برایش وجود ندارد  ویا تسخیر سایر شهرهایش نیز بی فایده است ولذا شب وروز  باموشکهای دور برد، همان شهر دزفول را شخم میزد ولی مردم دلیرش همچنان مقاومت میکردند واز این رودر تاریخ دو هزار ساله اش، پل ساسانی مزبور وهرچند بر اثر طغیان سیلها، پایه هایش بارها صدمه دیده بود ولی بخاطر اهمیتش دوباره ترمیم شده است   وامروزه بنام پل قدیمی دزفول نامیده می شود که پل جدیدآهنی هم در دوره معاصر درکنار آن ساخته شده است که به تاریخ تعمیرات پل قدیمی در ایام گذشته اشاره نمی کنم ولی میگویم که آخرین تعمیرش  در دوره رضاشاه بود  که سه پایه آن ، با معماری انگلیسی ها  نوسازی شد  ویاکتب دوره قاجاریه مکتوبات زیادی در مورد شهر دزفول دارند  واز جمله ص391 کتاب "مرات الوقایع مظفری"  که به ناامن شدن راههای تجاری  دزفول  به لرستان اشاره می کند که مورد سرقتهای راهزنانه قرار میگرفت  ولذا به نقل ص92 کتاب  "الماثر والاثر " تصمیم می گیرند که در راه دزفول به خرم آباد تعداد زیادی  رباطات بسازند  که امنیت نظامی آن جاده مهم تجاری رابرقرار بکنند  وبعلاوه ص 102 همین کتاب  اشاره میکند وبعلاوه به نقل ص159 کتاب" تاریخ خوزستان" لوریمر در سال 1871 - میلادی1873 وبر اساس پشنهاد داوس  واز شرکت "گری ،پل وشرکاء"بجای راه شوشتر - اصفهان که راه تجاری سختی برای شرکت لینچ بود که در دزفول دفتر داشت، کشیدن راه دزفول – خرم آباد –تهران پشنهاد شد که پذیرفته شد واز این رو دز فول اهمیت بیشتر یافت وبهمین دلیل به نقل کتاب آلماثر والآثار درسال 1282 هجری  نخستین مدرسه جدید در دزفول ساخته میشود و یادر دوره رضا شاه هم خیابان پهلوی آن شهر وبرخی تاسیسات شهری اش ساخته شده ویا برخی مدارس  جدید در آن شهر ساخته میشود   و همچنان در دوره جمهوری اسلامی نیز ویرانی های نا شی از موشک باران شهری دزفول بازسازی جدید شده  ومحلات شهری اش توسعه بیشتر مییابد  و یاجمعیتش افزایش می یابد  وهمانطوریکه گفتم از آن زمانی که اردشیر بابکان  ، مهمترین دژنظامی ایران را در کنار رودخانه دز ویا دژ می سازد  وباعث میشود  که نام قدیمی این رود خانه هم عوض بشود تا دوره معاصر که حدود دو هزار سال می گذرد  واین" پل استراتژیک تاریخی  " همچنان  باقی است ودر حالی  که دولتهای گذشته  ایران عوض شده اند ولی استراتژی حساس این شهر عوض نشده است ونظیر گذشته ارتباطات حساس شهرهای ایرانی را بهم وصل می کند  که در دوره ساسانی  حفظ ارتباط حساس شهرهای شوش وشوشتر وجندی شابور بایکدیگر  مطرح بود ویااعراب هم این نکته حساس را درک کرده بودن ولذا مدتها از آن ناحیه و بعنوان یک پادگان استفاده می کردند ولی ،در دوره سلجوقیان که بخشی از ترکان سلحشور و در خوزستان وکهگیلویه مستقر شدند  و وبه نقل کامل الاثیر ازافشارهای ترک خوزستان بودند که اسناد تاریخی آن وجود دارد و لذابعلت کثرت زیادبودنشان ، تا حدودی امنیت در خوزستان برقرار شد وترکان  مزبور اجازه دادند که در اطراف دژ نظامی دزفول هم تعدادی از اقوام لرستان  که به قشلاق به ناحیه مزبور می آمدند " سکونت دائمی" کرده  ودر نتیجه آن سیاست ها، شهر دزفول رشد جمعیتی  لازم راکرده وبزرگتر  شود و وبغیر از سکنه نظامی آن  ، اقشار دیگر شهری هم در آن ناحیه  ساکن بشوند واز این دوره تاریخی است که از آثار شهری دز فول ودر مکتوبات تاریخی ایران  بیشتربحث شده ویا حوادثش به  ثبت نویسندگان ایرانی رسیده است ومهم ترین گزارش تاریخی را هم حمدالله مستوفی بدست می دهد ولی باز  در دوره ایلخانی  ،آثار مکتوب اندکی در مورد دزفول ذکر شده است  زیرا بنا به اسناد تاریخی  مختلف ، اقوام لر منطقه  مزبور ،در گیریهای زیادی با مغولان نداشتند وهلاکو خان نیز بعد آنکه خلافت عباسی را در بغداد  ریشه کن کرده بود اعراب  ناحیه جنوبی عراق و یا چسبیده به ایران نیز دیگر تکلیف  خود را می دانستند که چگونه رام باشند ولیکن  دردوره تیموریان  وبعد از برخی در گیریها  که لرها و در برخی از نقاط لرستان و بالشکر تیمور  بعمل آوردند  ، دو باره اهمیت نظامی دز فول و برای تیموریان بالا رفت وبهمین دلیل است که   مهم ترین داروغه های تیموریان  در شهر دزفول  گماشته می شدند تا امنیت خوزستان را در برابر درگیریهای محلی حفظ کرده ویا از تاخت وتازهای  ترکمانهای نترس قرا قوینلو جلو گیری بکنند  که دایما  جنوب عراق را نا امن می کردند وبهمین دلیل اشاره به دز فول در کتب دوره تیموریان بیشترذکر می شود ومثلا ص901  کتاب  مطلع سعدین  از محمد عجب شیر ( داروغه دزفول ) وپل دز فول،و در آن دوره تاریخی یاد می شودویا ظفر نامه یزدی در ص 1116 کتاب خود از محمد عجب شیر(داروغه مقتدرتیموری دزفول) و در ص 702 کتابش از" مهندسی پل دز فول" یاد می کند  ویا ص 281 و293 کتاب" زبده التواریخ  حافظ  ابرو"  از میر حاجی کوکلتاش و خان سعد ( خاند سعید کوکلتاش برلاس ) داروغه تیموری دزفول ودر صفحات 224 و283 و284 و285  کتابش یاد می کند ویاکتاب خلد برین دوره تیمموری  هم در صفحات 72 و1012 و1116کتابش، از شمس الدین دهدار(حاکم دز فول) بحث می کند ونشان می دهد که تیموریان  چگونه به اهمیت نظامی دزفول پی برده بودندو  یابقعه رکن الدین در شهر دز فول از همین دوره تاریخی تیموریان است  ودر دوره قرا قوینلو نیز همین اهمیت وجود دارد  ولذا ص361 کتاب" دیار بکریه" ویا ص 854 جلد 6 کتاب" روضه الصفا" بیان می کند که امیر جهانشاه قرا قوینلو فرمانروائی دزفول را به فرزندش امیر یوسف داده بود ویا کتاب" احسن التواریخ "در ص162 کتابش در این ادوار تاریخی از" میر حاجی کوتوال قلعه نظامی دزفول" یاد می کند  و دولت صفویه نیز بخاطر اهمیت نظامی آن شهر  قلعه شهررا بازسازی کرده وچند کاروانسرای صفوی در آن شهر ساختند که نظیر کاروانسرای افضل ویاکاروانسری قندی وغیره بود ویاایجاد گنبدسبز قبا ی دزفول وبرخی از بقعه های دیگر اطرافش میباشد ودر سال 1110هجری ودر دوره شاه حسین صفوی هم ایوان مسجد جامع آن  شهر ساخته شده وبازار کهنه اش توسعه می یابد ویا پایه های پل قدیمی آن که از دوره ساسانی ها به بعد فرسوده شده بود در دوره صفویه بازسازی می شود ونیز دولت صفویه اداره آ ن  شهررا بدست خانهای قدرتمند افشار کهگیلویه   وخورستان میدهند که بیاری شاه طهماسب صفوی پرداخته بودند و لذاص 1280 کتاب احسن التواریخ  در این دوره تاریخی به حیدر قلی سلطان افشار ( حاکم دزفول )ومهدی قلی سلطان افشار وغیره اشاره دارد  ویا ص 393 کتاب فارسنامه ناصری به الوند سلطان افشار حاکم کهگیلویه اشاره دارد که با هزار سوار به اردوی شاهی در دز فول و در سال 940 هجری می رود وبعدا نادر شاه هم قلعه دز شاه را در شمال دزفول می سازد ومنابع دوره زندیه هم نشان می دهد که وی به دز فول بی اعتنا نبود ویاقاجاریه  هم پادگان مهم دز فول را ساخته ومهمترین مرکز اقتدارشان برای اداره خوزستان در شهر دزفول بوده است   وبهمین دلیل شهر دزفول مهمترین رشد شهری خود را در دوره قاجاریه دیده است که به آن اشاره خواهم کرد واز ذکر حکام قاجاریه در دزفول به دلیل اطاله مطلب می گذرم.                                                               

آری اسناد تاریخی نشان می دهد که رشد محلات شهری دز فول در دوره قاجاریه زیاد تر شده است  که کتاب "دزفول در دوره مشروطیت" به برخی از آن محلات دزفول اشاره می کند که نظیر : محله حیدر خانه دزفول است ویا محله رود بند دز فول است ویا محله سرچشمه دز فول ویا محله صحرا بدر شرقی ومحله صحرا بدرغربی دز فول است ویا محله مسجد دز فول ویا محله لب خندقی است ویا محله پیر نظر دز فول ویا محله منسوب به حضرت عباس دزفول است ویا درص 163 کتابش به دارالحکومه  دزفول ویا به کوشک دز فول  اشاره دارد و یادر ص192 هم به حاج شیخ مرتضی انصاری  در دز فول اشاره می کند ویا کتاب  "سفرنامه  لرستان وخوزستان " حسنعلی خان افشار هم به برخی از محلات دیگر دزفول و در دوره قاجاریه اشاره میکند که برخی از آنها بنام " محله کتکتان دز فول" است  ویا" محله باغ دختران دزفول" ویامحله مسجد ومحله قلعه و محله صحرا بدر و ومحله قلعه میان  پل قدیمی دز فول است ویا به دزفول شرقی ودز فول غربی اشاره می کند ویا به میدان مثلثی دزفول ومیدانی که امروزه میدان امام خمینی نامیده می شود اشاره میشود ویا به بازار دزفول وطایفه رشیدی دز فول  ویا به شبادان دزفول که یک نوع زیر زمین هائی بود که از گرمای تابستانی ّبه آنها پناه می بردند ویا صفحات 21 الی 33کتاب "سفرنامه جنوب ایران" هم که بوسیله دو فرانسوی و بنامهای بابن وهوسه از این شهر در دوره قاجاریه دیدار کرده اند  ودر سفر نامه اشان از چرخ های آب کشی این شهر بحث می کنند  که بواسطه آنها ، نهرهای شهر پر می شدو یابه تمام خانه ها آبرسانی می کرد  وبعلاوه در منابع تاریخی دیگرهم  به مسجدهای تاریخی دزفول ویا به دیگر تاسیسات شهری دزفول اشاره شده است که نظیر مسجد جامع دزفول است ویا مسجد صعصعه دزفول ومسجد میان دره ومسجد بازار کهنه  ومسجد ملا علی شاه ویا مسجد شاهی  دزفول است که اشاره شده و یاپیتردلاواله نیز به بقعه حزقیال نبی در دز فول اشاره  میکند وبرخی از کتب نیز به خانه قلمبران و یا به" آب انبار واتاق وشبادان میر دزفول" ویا به حمام تارخی وزیر وحمام محله کرناسیون دزفول  وبه برخی از بقعه های آن شهر نظیر: بقعه سبز قبا ویا بقعه رکن الدین  وغیره اشاره میکنند ویادر اسناد دوره پهلوی هم به اسناد ساخت وساز خیابانهای  پهلوی وخیابان سیروس وخیابان سی متری وخیابان ششم بهمن وغیره دزفول اشاره میشود  وبعلاوه لازم به یاد آوری است که بر اساس ص 217 کتاب "گزارشهای ایالات وولایات  در سال 1310 دوره رضا شاه  ، بیشتر اراضی  اطراف دزفول از اراضی خالصه دولتی بود وهمین امر هم باعث شده بود که در اواخر دوره قاجاریه این نوع اراضی خالصه دولتی فروخته شود  ودرنتیجه به نقل ص99کتاب "زندگی سیاسی رضا قلی خان نظام السلطنه " در همان ایام ، عباس آقا تاری وردی اوف  به اجاره داری بخش کشاورزی دزفول می پرداخت  ویابعداز وی نیز ابو نصر عضدی وغیره  به اداره شرکت کشت وصنعت خوزستان وغیره  در دوره پهلوی می پرداختند ویا در این دوره تاریخی شرکت قند دزفول –متعلق به بنیاد پهلوی – بوجود آمدو یا کارخانه تصفیه شکر وکاغذ سازی پارس و شرکت کشت وصنعت خوزستان  ایجاد شد ویا ایجاد باغات جدید تولید پرتغال دزفول وسایر دانه های روغنی وکنف  وپنبه بود  وبعلاوه باساخت سد دز فول در 15 کیلو متری شمال دزفول و در دوره پهلوی  وبا کشیدن انهار جدید کشاورزی و منشعب از آن سددز ، اراضی بیشتری از اطراف دز فول هم به زیر کشت  کشاورزی صنعتی رفت  وبرمیزان توسعه بیشتر شهر دزفول منجر شد  و یا به رشد جمعیت شاغل  آنشهر منجر شد ویانقش دزفول را در استان خوزستان بیشتر افزایش داد.